acioàe, acioài , vrb: aciuai, tzoare 1 Definizione pònnere is ciòs, pònnere is ciòs ferrandho is animales, o a su fundhu de is crapitas Sinonimi e contrari aciolai, atacitai, imbullitare, intzoare Etimo srd. Traduzioni Francese clouer Inglese to nail Spagnolo clavar Italiano inchiodare, chiodare Tedesco benageln, beschlagen.

aciolài , vrb Definizione pònnere is aciolus, pònnere is bullitas a su fundhu de is botinos Sinonimi e contrari acioae, atacitai, imbullitare, intzoare 2. portat is crapitas acioladas Etimo srd. Traduzioni Francese clouter Inglese to nail Spagnolo embrocar Italiano imbullettare Tedesco mit Zwecken beschlagen.

atacitài , vrb: tacitai Definizione pònnere is tacitas, is bullitas Sinonimi e contrari acioae, aciolai, apunciai, imbullitare, impuncitai, intzoare, puntzare, puntzitare Etimo srd. Traduzioni Francese fixer avec des clous Inglese to nail Spagnolo tachonar Italiano imbullettare Tedesco mit Zwecken befestigen.

bullíta , nf Definizione genia de púncia crutzitedha, a conca manna, po afortigare su fundhu de is iscarpas candho est de sola Sinonimi e contrari aciolu, tàcia 1 / cdh. budhita Frasi sas bullitas las ponet su catolaju a sos iscarpones ◊ ndhe perdes sas bullitas, su che passare tantu, si ses caltzadu a nou! Cognomi e Proverbi smb: Bullita, Bullitta Etimo itl. bolletta Traduzioni Francese broquette, semence, béquet, caboche Inglese nail Spagnolo tachuela, bellote Italiano bullétta Tedesco Zwecke.

ciàu , nm: crau, cravu, giau Definizione orrugu de cosa, mescamente de ferru, a punta a una parte (e a conca a s'àtera) de fichire in muros o in bigas po apicare cosa, o impreau po punciare cosa grussa meda: meda prus mannu de una css. púncia, po su prus est a sestu cuadrau de traessu (setzione) e prus che àteru dhu faet su ferreri segundhu su bisóngiu; sa puntighedha de una fruschedha, una essidura in sa pedhe; pistadura in conca Sinonimi e contrari clavíglia, obbibi, pilu 1, piredhu 1, púncia / buizola / tzulumbone Modi di dire csn: min. cravitu = essidura, buizola in sa pedhe; ammentare craos vetzos a unu = ammentare punturas malas fatas dae meta e malas a crujare, ammentare cosas chi unu no tiat chèrrere intèndhere prus; no ndhe fàghere ne crau e ne tzou de unu = no arrennèsciri a dhu ghetai in pinta, a dhu cumandai; segare su ciau a mossu = èssere tirriosu, malu, dispostu a fàghere male bastu de lòmpere a su chi cheret Frasi sa ruche nostra est custu fizu: ma no bi at zanna chentza cravu! ◊ at apicadu su cabbanu a unu crau de sa zanna ◊ cussu azes fatu? Ancu vos facant a craos! 2. dae sa grigna fit ladina ca podiat segare su ciau a mossu! Etimo ltn. clavus Traduzioni Francese gros clou Inglese big nail Spagnolo clavo grueso, estaca Italiano gròsso chiòdo Tedesco großer Nagel.

cravillài, cravillàre , vrb: crivillai Definizione pònnere craos, firmare cun craos Sinonimi e contrari craitare, incravare, puntzare | ctr. ilgiaitare Frasi pòberus Cristus, afuetaus e cravillaus de tírria e prepoténtzia! ◊ dh'ant postu in gruxi: sa mamma atitendi e issus cravillendi!◊ sas tàulas cravilladhas bene!◊ s’aremigu ti at cravillau dógnia punta de ossu e su coro Etimo ctl. clavillar Traduzioni Francese clouer Inglese to nail Spagnolo clavar Italiano inchiodare Tedesco nageln.

fannúga , nf: frannuga Definizione matéria chi si faet a inghíriu de s'unga; filu de unga o tzudha de is pódhighes: pigighedhu o limbedhu de carre chi si ndhe artzat apresu de is ungas (is frannugas) Sinonimi e contrari didusuisui, inghiriabódhighe, inghiriúngia, paneunga, podhighesuisui, sosoi, suisui, ungaúngiu / filinzone, filistru, filiuncu, panarighe, panaritzu, perunga, peunga, pibitzili, pilinzone, pilisungra, tanarígia Etimo ltn. panuc(u)la Traduzioni Francese envies des ongles Inglese hang nail Spagnolo uñero, panadizo Italiano paneréccio, pipita delle ùnghie Tedesco Fingergeschwür, Niednagel, Neidnagel.

giaitàre , vrb: ciaitare Definizione pònnere is craos, firmare calecuna cosa cun is craos; firmare una cosa coment'e chi siat manténnia a craos Sinonimi e contrari cravillai, inclavai, obbilai Frasi a Cristos l'ant ruspiadu, presu e giaitadu a sa rughe 2. ite ratza de idea e de mania chi in conca giughet fissa e giaitada! (F.Sechi)◊ cussos sunt giaitados a su letu, màrturos a vida Etimo srd. Traduzioni Francese clouer Inglese to nail with big nails Spagnolo clavar Italiano inchiodare con grossi chiodi Tedesco festnageln.

giàu , nm: ciau* Definizione orrugu de cosa, mescamente de ferru, a punta (e a s'àtera parte a conca) a cravare in su muru po apicare cosa, a punciare cosa grussa meda: meda prus mannu de una css. púncia, po su prus est a setzione cuadrada e prus che àteru fatu a manu segundhu su bisóngiu Sinonimi e contrari clavíglia, obbibi, pilu 1, piredhu 1, púncia Frasi sunt cun martedhos, tenatzas, giaos e tàulas pro ndhe pesare su palcu ◊ si no bido in sas manos su signu de sos giaos e no bi ponzo su pódhighe meu, deo no bi apo a crere ◊ sa giancheta l'at apicada a su giau 2. mi che at fichidu unu giau in su coro! ◊ fintzas su mere betzu, su retore, mi est agiunghendhe giaos dogni die (D.Mele) Cognomi e Proverbi smb: Giau Traduzioni Francese clou Inglese nail Spagnolo tachuela Italiano chiòdo Tedesco Nagel.

obbíbi , nm: obbili, obbilu, obilu 1, obinu, obiru, ubbiru Definizione crau mannu, ciou de ferru o de linna cun sa conca; in cobertantza, dispraxere mannu / làngiu coment'e un'o. = (nau de ccn.) sicu che linna Sinonimi e contrari clavíglia, giau, pilu 1, piredhu 1 / apicadolza, crau Frasi si no biu in is manus suas su sinnali de is obilus dèu no apu a crei! ◊ fatendhe mògios, lis giaitat su fundhu chin sos obiros ◊ est apicau a un'obbilu ◊ is obibis funt durus a nc'intrai ◊ a bosu ant incravau cun solu tres obinus ◊ ant incravau a Gesugristu cun tres obbilis 2. in su coru mi cravas obbilus verenosus! ◊ si no ti nci ponint s'obbilu in s'ogu, tui no dha bis sa cosa!… Cognomi e Proverbi smb: Obbili, Obinu Etimo srd. Traduzioni Francese gros clou Inglese big nail Spagnolo clavo grueso Italiano gròsso chiòdo Tedesco großer Nagel.

obbilàe, obbilài , vrb: obbilare, obilare Definizione pònnere is obbilos, is craos, nau mescamente de su Cristos in sa grughe Sinonimi e contrari acioae, aciolai, apunciai, atacitai, ciaitare, inclavai, intzoare | ctr. ilgiaitare, irdobbilae, isclavai Frasi a Gesús dh'ant obbilau a sa cruxi ◊ sa cadena fut obbilada a su muru 2. cun agus de frius mi obbilas su coru Traduzioni Francese clouer Inglese to nail, to crucify Spagnolo clavar, crucificar Italiano inchiodare, crocifìggere Tedesco nageln, kreuzigen.

pibída , nf: pibira, pipida Definizione maladia chi benit a is pudhas, chi aperint sa buca parent cascandho, dhis intostat s'arraighina de sa limba; custu foedhu dhu narant a frastimu puru, a chie tzérriat tropu; a logos, sa p. est una parte de sa carena de pudhos e pudhas, sa coa, su nodu de sa coa totu grassu Sinonimi e contrari cóschiru, coscus Frasi pudhas e pudhos fint unu masone, ma su male pudhinu, sa pipida, los at mortos ◊ a sa pudha dha picat sa pipida e s'iscrou ◊ is pillonedhus funt morendisia de sa pibida ◊ sas pigas, comente cantant, paret chi apant sa pibida! 2. sa pibida chi ndhe li falet: manera de abboghinare!…◊ anchi dhu pighit sa pibira! 3. sa filla at pratziu su caboniscu: a issa is còscias, a su babbu e a sa mamma dhis at postu su tzugu, sa punta de is alas e sa pibida! (M.L.Serpi) Terminologia scientifica mld Etimo ltn. *pipita Traduzioni Francese pépie Inglese hang nail Spagnolo pepita, moquillo Italiano pipita Tedesco Pips.

púncia , nf: puntza Definizione orrughedhu de ferru punciudu a una parte, coment'e a conca a s'àtera, po poderare apare linna, tàulas / lanzu coment'e una puntza = marriu meda; (tocat a) pònnere una puntza in su muru (intendhendho o biendho calecuna cosa) = manera de nàrrere po calecuna cosa andhada bene ma chi arrennescet, o unu faet, raramente Sinonimi e contrari ciau Frasi prantai púncias in su muru, in sa linna 2. no funt mancu púncias de seti chi nci funt ingurtendi, totu cussu presutu! ◊ no mi faedhes cun puntzas in laras! Etimo spn., ctl. puncha, punxa Traduzioni Francese clou Inglese nail Spagnolo clavo Italiano chiòdo Tedesco Nagel.

puntzàre , vrb: apunciai Definizione pònnere o cravare púncias, firmare linna cun is púncias Sinonimi e contrari craitare, cravillai, incraitare Etimo srd. Traduzioni Francese clouer Inglese to nail Spagnolo clavar Italiano inchiodare Tedesco nageln.

tzóu , nm: ciou, tzovu Definizione genia de púncia, prus che àteru a conca grussa (pl. tzoos, tzos): una calidade de ciòs dhos ponent a ferrare cuadhos, boes, àinos / min. tzoighedhu Sinonimi e contrari aciolu, cioi, unciou Modi di dire csn: a tzos chi lu fetant!, a tzovos de cabadhu los facant! = zenia de frastimu; èssere cosa de tzou (nau de unu)= èssiri cosa de giudu, bonu o bellu a ccn. cosa; no ndhe fàghere ne crau e ne tz. de unu, ne tzou e ne tzau = no arrennèsciri a dhu cumandai, a si ndi fai meri, a dhu ghetai in pinta; no ndhe fàghere una de tzou = no fai nudha bèni, mancu una de pòdiri andai bèni Frasi unu corfu a su ferru, unu a s'incúdine, sichiat a ischertzare ferru e a fàchere tzoos e ferros de boe ◊ su rellozu lu tenzo apicadu a unu tzou in su muru ◊ unu tzou li ponzo a su cosinzu 2. non ses como cosa de tzou pro gulpa de s'idea tolta! ◊ no bi ndh'at unu de tzou de cussos pisedhos! ◊ mutu che tzou, est sichitu a annare a su travàgliu ◊ no ndhe poto fàghere ne crau e ne tzou, de isse ◊ de tantas chistiones sentza fundhu no ndhe at bogadu ne crau e ne tzou Cognomi e Proverbi smb: Zou Traduzioni Francese clou de ferrure Inglese nail Spagnolo clavo baladí, claveta Italiano chiòdo da maniscalco Tedesco Hufnagel.

úgna , nf: unga, úngara, úngia, ungla, ungra Definizione genia de corgiolu, pígiu de corru, tostau e fine chi faet sa carena in sa conca de is pódhighes, a sa parte de pitzu: in d-unos cantu animales est sa catzola, totu su pei (su pígiu de fora grussu meda e tostau) a manera de pòdere camminare, in àteros est longa meda, puntuda e acancarronada de pòdere púnghere e aferrare / min. ugnaredha; sa corona de s'úngia = su niedhu de s'u., itl. cércine coronàrio; sa raighina de s'úngia = s'oru chi che intrat in sa carre, suta de sa corona / ungra de tzirolia = peónica o arrosa de padenti, de monti (Paeonia officinalis) Sinonimi e contrari caciola, ungedha Modi di dire csn: ungra incarnada = ungra chi ch'est créschida in mesu de sa carre in tretu diferente de sa raighina (in costazos); unga perdosa = tosta e russa meda; unga morta = tosta, sica, sa chi si che segat a cadhos e boes ferrendhe; animalis a unga isperrada = cun pes a duas ungredhas (boe, berbeghe, craba, porcu); un'ugnaredha de… = ugnedha, cífrinu, arroghedhedhu; fàula presa in s'úngia = fàula nada chentza istare duiddui; drommirisí in s'unga (nadu de unu) = drommíresi sétzidu, abbaidendhe carchi cosa, pighendi su soli; drommiri sa bardúfula in s'unga = faidha artziai a pitzus de s'unga de su didu mannu e aguantaidha badhendi; ghetai s'unga a una cosa, tocai de unga = furarechela, furare; sicare sas ungras a unu = iscúderelu a manos; colare in ungras a ccn. = passai in manus, bènniri a tretu de podi pigai, aferrai (pruscatotu pentzendi a si pagai de un'ofesa, de unu dannu); intrare in ungras de ccn. = intrare in manos, arruiri in poderi de ccn., in manus de unu chi aferrat, si ndi ponit meri; cascare in ungras a ccn. = mòrriri po sa surra de ccn.; zúghere sas ungras cotas, sicas (nau cun afuta, cun arrennegu) = portai is manus cancaradas, chi no aguantant, o fintzas chi no faint su doveri; cantu s'ungra, un'unguxedha = arroghedhu piticu, apenas; filu de unga = paneunga, inghiriungra Frasi giughet sas úngias longas che istore ◊ segadiche sas ungras ca las zughes longas, putzidha! ◊ apu comporau un'unguxedha de tecoi ◊ sa maista dónnia die controllàt is ungas de is manos a is piciochedhos ◊ leeit a forroxare sa terra cun sas manos e cun sas ugnas (G.Addis)◊ est sèmpere abbarradu bagarinu che un'ugnaredha de casu 2. si mi zogat in ungras lu pisto! ◊ si lu leo mi cascat in ungras! ◊ sa Confederatzione Sindicale Sarda est créscia, portat dentes e ungas (E.Spiga)◊ farabbutu, bae za mi colas in ungras carchi die!◊ …infines mi sezis intradas in ugnas! 3. lah, drommiu in s'unga si nc'est, castiendi sa televisioni Terminologia scientifica crn Etimo ltn. ung(u)la Traduzioni Francese ongle, griffe, serre Inglese claw, nail Spagnolo uña, garra Italiano ùnghia, artìglio Tedesco Nagel, Kralle.

ungèdha , nf: unghedha, ungredha Definizione sa catzola de unos cantu animales, a pígiu de corru grussu meda chi portant in pódhighes (unu ebbia su cuadhu, s'àinu, duos sa craba, sa brebè, su boe) a manera de pòdere camminare Sinonimi e contrari gàlia, ungrale Frasi usciandhe su mannale ndhe li moiant sas ungedhas, sa coa, sas puntas de sas urícias ◊ abbruschiendi etotu tocat a ndi dhi bogai is unghedhas, a su procu Cognomi e Proverbi smb: Ungredda Terminologia scientifica crn Etimo srd. Traduzioni Francese onglon, sabot Inglese nail, hoof Spagnolo uña, pezuña Italiano ùnghia, zòccolo Tedesco Klaue, Huf.

«« Cerca di nuovo