abbujàre , vrb rfl Definizione fàere iscurosu, nau prus che àteru de sa bisura de chie s'intristat Sinonimi e contrari abbutzare, annapai, annozare, imbujare Frasi si abbujat s'orizonte, lampos e tronos fúlminat s'aera ◊ si est abbujadu in cara ca si fiat acatau chi su paperi fiat fatu cun ingannu Etimo itl. abbuiare Traduzioni Francese s'assombrir, obscurcir, offusquer Inglese to dim Spagnolo ensombrecerse Italiano offuscare, rabbuiarsi Tedesco verdüstern, sich verdüstern.

annebidàe, annebidài , vrb: annepidare, nebidai Definizione guastare sa cosa a népide; pònnere o calare népide o cosa coment'e népide chi impedit de bíere, de cumprèndhere Sinonimi e contrari anneulare, boerare 2. dhi at annebidau is ogus, is pentzamentus ◊ custu pruinedhu annapat e annébidat totu ◊ de mentes annepidadas in su cilleri ndhe dhue at medas ◊ sa bia si annebidàt de pruini Etimo srd. Traduzioni Francese embrumer, brouiller, assombrir Inglese to fog, to dim, to darken Spagnolo nublar, aneblar, ofuscar Italiano annebbiare, offuscare Tedesco umnebeln, verdunkeln.

anneulàre , vrb: neulare Definizione calare o pònnere sa népide ammontandho su logu; tocare, immalaidare a népide, nau de cosas prantadas; pigare o annapare su cumprendhóniu, sa mente Sinonimi e contrari abboerai / achichinare, afurconare, annebidae Frasi innoghe su logu no si annéulat e s'umididade dat pagu infestu 2. custu tempus chi est faghindhe mi at anneuladu totu su basolu 3. cussas tassas de cosa mi leant su sentitu e mi annéulant sos ammentos Etimo srd. Traduzioni Francese embrumer Inglese to dim, to affect by smut Spagnolo anieblarse, coger el añublo, ofuscar Italiano annebbiare, ingolpare Tedesco umnebeln, vom Steinbrand befallen werden.

fumatzósu , agt Definizione nau prus che àteru de su tempus, chi dhue at nepidedha, fumatzu, in s'ària Sinonimi e contrari iscuricosu, nebidosu, neulosu Frasi est unu mengianu fumatzosu Terminologia scientifica tpm Etimo srd. Traduzioni Francese brumeux, gris Inglese foggy, dim Spagnolo neblinoso, brumoso Italiano nebbióso, fósco Tedesco neblig.

imbelàre , vrb: invelare Definizione pònnere velu o impannu in ogos: nau in cobertantza, no atuire bene, coment’e pigare sa conca cun calecunu sentidu forte / i. a ccn. o calecuna cosa che peta púdida = arròsciri che petza pudéscia Sinonimi e contrari abbelare, afuscai, annapai, impannare, inchelare, infuscai, intelai / abbaradhare, abbelare, inamorai, indeosare Frasi sas làcrimas li ant imbeladu sos ocros ◊ zuchiat sos ocros imbelaos, chene luche ◊ sos aranzolos ballant in pipiristas imbelàndhemi sas pupias chin tadharanos ◊ l'at inveladu e non vidiat nudha 2. sa carre ch'intendhiat in petus, su sinu nudu in foras de sa camisa isbardelliada, l'at imbeladu (L.Pusceddu) Etimo srd. Traduzioni Francese voiler, brouiller, offusquer Inglese to veil, to dim Spagnolo velar, ofuscar Italiano velare, offuscare Tedesco verschleiern.

inchelàre , vrb Definizione coment'e pònnere in is ogos una napa (chelu de arangiolu) chi no lassat bíere crara sa cosa / i. sa vista = menguai, abbasciai sa vista Sinonimi e contrari afuscai, annapai, chelare, imbelare, impannare, infuscai, intelai Frasi avivat sas pupias incheladas ◊ su Sole no si est incheladu in ojos tuos ◊ inchelant notes de pascionu e albeschint dies de trementu ◊ gighet sos ojos inchelados ◊ sas làmbrigas li inchelant sos ogros Etimo srd. Traduzioni Francese voiler, brouiller, offusquer Inglese to veil, to dim Spagnolo ofuscar, velar Italiano velare, offuscare Tedesco verhüllen.

intelài , vrb: intelare Definizione si narat de is ogos chi si faent coment'e annapaos, prus che àteru po debbilesa o mancamentu de fortzas Sinonimi e contrari afuscai, annapai, imbelare, impannare, inchelare, infuscai Etimo spn. Traduzioni Francese brouiller, altérer la vue Inglese to dim Spagnolo entelar Italiano offuscare Tedesco verdunkeln.

iscuricósu , agt: iscurigosu, iscuriosu, iscurosu, scuriosu Definizione nau de logu, chi dhue at paga lughe; nau de colore, cotu meda, càrrigu Sinonimi e contrari abbruntzulau, bujosu, cruculiosu, fuscu, múrinu, nebidosu | ctr. giaru, lucorosu, lugosu, lumenosu Frasi candho no bi est su sole, che a denote, su logu est iscurigosu ◊ sa die si fateit iscuricosa, annuada ◊ su celu iscuriosu est totu istedhus ◊ s’intrata de sa domo fit iscurosa chi ghetaiat pore a bi pònnere pede Etimo srd. Traduzioni Francese sombre, ténébreux Inglese dark, dim Spagnolo obscuro, oscuro, sombrío Italiano oscuro, fósco, tenebróso Tedesco dunkel, finster.

lampalúche, lampalúghe, lampalúgi, lampalúxi , nm: lampeluxi, lampiluche, lampoluche Definizione sa fràmula chi faet su fogu (o fintzes àteru), chi segundhu de comente tenet faet prus o prus pagu lughe, a lampadas: si podet nàrrere fintzes in su sensu de lughe paga, filu de lughe, chi no lassat bíere bene, chi andhat e benit / avb. a l. = mandai lampaluxis, a lampizadas, a s'atzendhe e mori, itl. baluginare Sinonimi e contrari moristuda, pampaluge, stampaluxi, tzampaluche Frasi su brigadieri fut carriau de medàllias e comenti caminàt faiant su lampaluxi ◊ a piciochedhus s'ispassiastis a fai su lampaluxi cun arrogus de isprigu ◊ si biriat su lampeluxi de is bombas 2. a lampaluxi su mengianu femus arribbaus giai a Déximu ◊ si bidiat su focu a lampaluche ◊ cuss'ómini bidiat a lampaluxi e si est postu a passai is binàrius Etimo srd. Traduzioni Francese lueur Inglese flash (ing), dim light Spagnolo centelleo Italiano lampeggiaménto, baglióre, barlume Tedesco Funkeln.

luchibàrja , nf Definizione una luche chi no est ínnida o bella crara, bàscia, chi no lassat bíere bene Traduzioni Francese pénombre Inglese dim light Spagnolo penumbra Italiano penómbra Tedesco Halbschatten.

murinàtu, murinàtzu , agt Definizione de colore múrinu, iscurosu Sinonimi e contrari bujosu, cruculiosu, múrinu | ctr. giaru, lugosu Frasi sa murinata nue de traschia una ufulada de bentu che l'at zuta Terminologia scientifica clr Etimo srd. Traduzioni Francese sombre, ténébreux, gris Inglese dim Spagnolo obscuro, fosco Italiano fósco Tedesco dunkel.

tontòne, tontòni , agt, nm Definizione nau de ccn., chi est de pagu cumprendhóniu, pagu abbistu, chi si lassat cullonare: si narat fintzes in cunfiantza a ccn. tanti po fàere pagu aprétziu de su chi narat o chi faet (ma nau fintzes po no giare tropu importu a cosas de pagu contu) Sinonimi e contrari bambóchinu, fabbiocu, innóchidu, listrone, tontarrone / machisóngiu | ctr. abbistu, intelizente Frasi tontoni, chi no dh'íasta pigau su fítziu de fumai!…◊ tontoni, aici naraus a is piciochedhus po ndi dhus iscrei de bolli benni a Castedhu! ◊ tontonis, medas pillochedhus si faint aciapai in su lobu bichendu! ◊ si fist istadu sàbiu no l'aias tratadu de tontone! Etimo srd. Traduzioni Francese bête, sot, fade Inglese dim, dolt Spagnolo tontón Italiano scioccherèllo Tedesco dümmlich.

«« Cerca di nuovo