còdi , nf, nm: cuda, cude, cudu Definizione su pígiu de pitzu de sa carre, sa pedhe fine de sa carena; su lardu cun su corgiolu Sinonimi e contrari corgiolu, cudis, scuda / pedhe 2. arribba sa piús cude manna de su lardu a maju longu! Terminologia scientifica crn Etimo ltn. cute(m) Traduzioni Francese peau, derme Inglese skin Spagnolo piel, cutis Italiano cute, dèrma Tedesco Haut.

còglia , nf: colza, corja, corza Definizione su corgiolu a parte de foras pruschetotu de is frutos / corza de nuche, de méndhula, de fae, de basolu, corza russa, fine, frisca, sica; essire corzi fine (nau de ccn.) = essiri dilicau, unu pagu físchidu Sinonimi e contrari cogòtzola, colzola, corgiolu, ispuligadura, pidhoncu, pigiolu, scroxu | ctr. chibu Frasi pro sos gatos da bi at semper carchi cantu de corja de casu ◊ sa fae modhe, candho su ranu est minudu meda, si podet fàghere a chiu e corza Terminologia scientifica rbr Etimo srd. Traduzioni Francese peau, écorce Inglese skin Spagnolo cáscara Italiano bùccia, gùscio Tedesco Schale, Hülse.

cógliu , nm: colzu 1, córgiu, corju, corzu, croxu Definizione est prus che àteru sa pedhe de animales de petza manna (àinu, boe, cuadhu, e àteros) e po cussu grussa meda; si narat in cobertantza de sa pedhe de su cristianu puru, mescamente a disprétziu, o de calecunu bestimentu malu a manigiare samunandho de cantu est grussu Sinonimi e contrari pedhe / còglia, corgiolu, iscortza, scroxu / pidhoncu Modi di dire csn: su croxu de sa mela, de s'àxina, croxu de àrburi, de pani, de nuxi, de méndula, de arenada, de coloru = sa corza; gherrare a corjos = a istrumpas Frasi de sos corzos contzados, segundhu s'animale si faghent loros, sogas, traíglias, solas e àteru ◊ li lasso su colzu a si lu fàghere a botinos 2. no podea abarrai in croxu de su feli chi tenea! ◊ ancu ti boghent su corzu, coromeu!…◊ lu felzeint a ue su colzu est piús duru ◊ timet a lu corpare, a su fizu, a bortas puru chi li guastet su corzu!… 3. bogadichelu cussu corzu de tzacheta, ca ti la sàmuno! Terminologia scientifica crn Etimo ltn. coriu(m) Traduzioni Francese cuir, peau Inglese leather, rind Spagnolo cuero, piel Italiano cuòio, bùccia Tedesco Leder, Schale.

corgiólu , nm: corjolu, corzolu, craxolu, croxó, croxolu, curzolu Definizione su pígiu de fora de calecuna cosa, mescamente su córgiu de su procu (corgiolu de lardu), ma fintzes de sa castàngia, de sa nughe, de sa patata, de is frutos / arrisu cun craxolu = su arriri cun amargura, po no prangi Sinonimi e contrari badhu 2, pedhe, pedhola / colzola, còglia Frasi su corzolu de su lardu est tostu, si no est porchedhu minore ◊ su corzolu de su casu est tostu, sa mata est modhe ◊ arrustendi su procedhu no fatzast abbruxai su croxó! Cognomi e Proverbi smb: Corgiolu, Corzolu, Curgiolu Etimo srd. Traduzioni Francese couenne, peau Inglese pigskin, skin Spagnolo hoja de tocino, témpano Italiano coténna, bùccia Tedesco Schwarte, Schale.

cúdis , nf: cutis Definizione su pígiu de pitzu de sa carre, fora, sa pedhe fine de sa carena Sinonimi e contrari codi Terminologia scientifica crn Etimo spn. cutis Traduzioni Francese peau Inglese skin Spagnolo cutis Italiano cute Tedesco Haut.

iscaldíre , vrb: iscardire, scardiri Definizione giare o fàere caente in ccn. logu o a calecuna cosa; ispitzulare, freare sa pedhe a fortza de frigare cun cosa tostada Sinonimi e contrari acalorire, caentare, caglientai, cheghentare, iscaentare, iscardillare / friai, malandrare | ctr. ifridare Frasi in cudhas dies malas de ierru rechedit su fogu a s'iscaldire ◊ acúrtzia a su fogu a t'iscardire! ◊ cun cussa linna faghimis su fogu e nos iscardimis 2. cussa robba tètera mi at totu iscardidu comente tocat sa carre ◊ sas iscarpas noas mi ant iscardidu su cambutzu e pitigadu puru, a su friga friga 3. iscardi custos coros fritos! Etimo srd. Traduzioni Francese chauffer, rougir la peau sous l'effet du frottement Inglese to heat, to redden the skin by rubbing Spagnolo calentar, enrojecer Italiano scaldare, arrossare la pèlle per sfregaménto Tedesco erwärmen, durch Reiben röten.

pèdhe , nf: pedhi Definizione est su pígiu de fora de un'organísimu animale, fintzes de animales piticos e po cussu de pagu grussària (de animale mannu si narat córgiu, de su porcu corzolu, de su cristianu fintzes cude); totu s'abe de unu casidhu candho, bogau su mele, si che càmbiat a un'àteru casidhu; in cobertantza, morte de persona / pedhe crua = chi no est contzada; min. pedhitzola = pedhe contzada, minoredha Sinonimi e contrari corgiolu, corju, pidhoncu Modi di dire csn: p. de s'ocru = prapedha, covacu de s'ogru; a pedhes mortas, a p. pérdida = cun totu s'ànima, chentza si risparmiare, chentza abbaidare su perígulu; èssere in pedh'e mama = ispollincu nudu, chentza bestimenta nudha, aici acomenti si nascit; curri su cuadhu a pedhi = a sa nuda; èssere o pònneresi a pedhe innanti = arriscare, pònneresi in perígulu, afrontare su perígulu chentza si risparmiare; leare sa pedhe a unu = bochire; pedhe morta = pedhevogu; pedhe crua = chentza contzada; zúchere sa pedhe imbolicada a s'ossu = romasu cadidu, èssiri marriu meda, sentza prupa nudha, isceti pedhi e ossus; pedhe pedhe, pedhi pedhi = própiu suta de sa pedhe, intr'e petza e croxu; tocai pedhi pedhi = tocare carre cun carre; aggarrare a ccn. pedhe pedhe = betàreli manos a subra; pònniri sa pedhi de unu a bendi = bogàreli fogu, nàrrere cosas chi no sunt, fàghere a birgonza a unu; iscroxai su priogu pro sa p. = èssere limidos a s'úrtimu etzessu, asuriosos a meda; èssere tirau che pedhe in brocu = èssiri tirau che cani, èssere chentza tempus nudha nudha pro s'itevàghere; èssere che pilu in pedhe, a pedhi = (nau de una mata o fintzas de àteru) chi portat frutu meda, chi est càrriga càrriga, a meda; lassa fàchere a Tziu Pedhe! = lassa fàghere a Zagu, lassai fai a mimi!; guai de sa pedhi tua! = arguai a tie!; èssiri mala pedhi = malu, dadu a su malu fàghere Frasi totu su corpus umanu est cobertu de sa pedhi e de su pilloncu ◊ sa brusiadura est crusiada e sa pedhe noba est torrandhe a issire ◊ sas pedhes de anzone, de berbeghe, de craba las collint a las contzare ◊ is prus mannos drommiant ammontaos cun pedhes de brebei ◊ a sa pedhi mia no dhi apodhat su soi 2. at isapiau una dechina de mojos e at fatu deche pedhes ◊ at bocau sos mojos a montes ube su beranu est prus sucotianu e sas pedhes si campant totucantas 3. fachiant bardanas e fortzis zuchiant peri carchi pedhe in sa cusséntzia ◊ paritzas pedhes teniat a pala e at fatu trint'annos de bandhidu 4. ocannu sas olias ndhe sunt che pilu in pedhe, de cantu ant barriadu! ◊ me ingunis c'est su muschitu a pedhi, dhoi fut su priogu a pedhi ◊ in cussu logu dhoi fait su fenugu a pedhi ◊ in cussa domu funt totus a una pedhi, istérrius in su letu ◊ sos mannos nostros ant dadu mente e ànima a sa terra, si sunt cunsagrados a issa a pedhes mortas ◊ si lis presenteit unu becu mannu a ischélios e a isburridas chi ndhe pesaiant sa pedhe in palas ◊ mi ant aggarrau pedhe pedhe e a caserma! Cognomi e Proverbi smb: Pedde, Peddes, Peddi, Peddis / prb: in pedhe anzena corrias largas! ◊ in donzi gianna at giaos, in donzi pedhe at fiancu Terminologia scientifica crn Etimo ltn. pelle(m) Traduzioni Francese peau, épiderme Inglese skin Spagnolo piel Italiano pèlle, epidèrmide Tedesco Haut, Epidermis.

pilirintzòne , nm Definizione pedhighedha fine, pigighedhu de pedhe Sinonimi e contrari pidhoncu Terminologia scientifica crn Traduzioni Francese peau Inglese cuticle Spagnolo trocito de piel Italiano pellicina Tedesco Häutchen.

pudhérigas , nf pl Definizione casus cotus, màncias orrúbias chi essint in is cambas a fortza de dhas aparare nuas a su fogu, cosa chi a logos narant casuéciu Sinonimi e contrari càricas, chichiridhas, pudhedras Traduzioni Francese taches rouges de la peau à cause de la chaleur Inglese caloric spot Spagnolo cloasma producido por el calor Italiano cloasma calòrico Tedesco Leberfleck (wegen der Feuerhitze).

«« Cerca di nuovo