noàdile , agt, nm: nobàdile, novàdile Definizione nau pruschetotu de is cambos de is matas, chi funt noos, giòvonos, o fintzes de sa mata chi cumènciat a portare frutu; a logos, pigionatzu Sinonimi e contrari noale, nobedhu / bullone, froedha, irbrossa | ctr. becru, casale Frasi nobàdiles froghedhas creschindhe ◊ fruedhas noàdiles no faghent a padente acurtzu a tie!◊ depiant cumbidare in sacrifísciu una cropa de túrturas o de culumbos novàdiles Etimo ltn. *novatilis Traduzioni Francese nouveau Inglese spring Spagnolo brote Italiano novèllo Tedesco frisch, jung, neu.

noàle , agt: nobale Definizione chi tenet pagu tempus, chi est nou, chi est essiu o fatu de pagu / binza n. = pàstinu, bíngia noedha; terra n. = chentza prena, mai arada e semenada Sinonimi e contrari noàdile, nobedhu, nobu 1, noiciolu, núvulu Frasi brillendhe che cometa in s'oriente, bidas de oro sa tua era noale! ◊ aperide su coro a su bentu de froghedhas nobales! Cognomi e Proverbi smb: Noale Etimo ltn. novalis, -e Traduzioni Francese nouveau Inglese new Spagnolo recién hecho, nuevo Italiano novèllo Tedesco neu, jung.

nobédhu , agt, nm: noedhu, noellu, novedhu, nubedhu, nuedhu Definizione chi est nou, essiu de pagu o fatu a nou; vitellu de unu a tres o bàtoro annos Sinonimi e contrari noale, noàdile, nobu 1, noiciolu, núvulu | ctr. béciu Modi di dire csn: bíngia noedha = pàstinu, binza bogada a nou, pastinada de pagos annos; is noedhus (faedhendhe de pische) = muscionalla, pischighedhu de naschidorzu Frasi fiat sempri prontu a narri fuedhus pitziosus a is bagadias e a is isposas nuedhas ◊ peri pro custu sufrides sa pena de chie una domo at fabbricadu e dae noedha sorte cumandhadu la lassat pro andhare a terr'anzena (A.Casula)◊ custa bíngia portat sempri frutu meda ca est noedha 2. a s'arvorinu, candho si nch'est ischidadu, bi mancaiat una cropa de noedhos ◊ nuedhos rudes in tanca ndhe apas unu milione! Etimo ltn . novellus Traduzioni Francese nouveau Inglese spring Spagnolo recién hecho, novillo Italiano novèllo Tedesco neu, jung, frisch.

noiciólu , agt: noitolu, noitzolu, noitzou Definizione chi est nou, de pagu tempus, fintzes chi tenet pagu isperimentu Sinonimi e contrari noale, nobedhu, noíciu, novatu / ttrs. nubitoru Frasi at isploradu sa terra noitola ◊ a trabagliare fora est cosa fea: mezus in bidha peldiga noitola ◊ abbojant a piata che a bolu cun tzupedhos, cadreas e banchitas pro intèndhere su fatu noitolu Etimo ltn. novicius Traduzioni Francese nouveau, novice Inglese inexperienced Spagnolo novato, novel Italiano novellino, novìzio Tedesco neu, jung.

pàltinu , nm: pàstinu Definizione terrenu prantau a bíngia noa / segare p. = fai una terra a bíngia Sinonimi e contrari plantàrgia, postura, prantarua Frasi cust'ena de fruas noas boghet frutos che pàstinu inzertadu! ◊ at comporadu terrinu pro si chèrrere segare pàstinu ◊ daghi ponent su pàstinu faent festa ◊ in su pàltinu nou sa ua est severendhe… 2. su fogu forrojat e sutzat sas venas in pàstinos de pascionu Etimo ltn. pastinum Traduzioni Francese nouveau vignoble Inglese naw vineyard Spagnolo bacillar, viña nueva Italiano vignéto nuòvo Tedesco neuer Weinberg.

pastinónzu , nm Definizione su prantare o pònnere bíngia noa, logu e die chi si prantat (e si faet festa puru ca agiudant a cambarada) Sinonimi e contrari pastinadura Frasi callàdebbos, custas boghes, parides in pastinonzu! Etimo srd. Traduzioni Francese plantation de nouveau vignoble Inglese new vineyard plant Spagnolo plantación de una viña Italiano impianto di nuòvo vignéto Tedesco Anbau neuen Weinberges.

rampudhàre , vrb: rempudhare Definizione bogare pigionatzos, nau de is linnas; bogare, essire (nau fintzes de àteru) Sinonimi e contrari piglionai, rampudhire Frasi s'àrbure at rampudhadu sos briones 2. sa limba est benale chi deretu benit dae s'ànima sarda e rampudhat friscu (Z.A.Cappai) Etimo ltn. *repullare Traduzioni Francese pulluler de nouveau Inglese to spring up again Spagnolo brotar Italiano ripullulare Tedesco wieder hervorsprießen.

tòrra , avb Definizione un'àtera borta, àteras bortas Frasi beni torra in bratzos mios! ◊ Gesús si arritirat torra a pregai ◊ torra pianghendhe ses?! ◊ bae a bídere, torra, si est bénnidu babbu! ◊ Gesuinu fiat perdendi torra sa gana de papai ◊ torra inoghe ses?! Etimo srd. Traduzioni Francese nouvellement, de nouveau Inglese again Spagnolo de nuevo, otra vez Italiano nuovaménte, daccapo Tedesco wieder.

«« Cerca di nuovo