ammengàre , vrb Definizione fàere o èssere mengu, pòberu Etimo srd. Traduzioni Francese vivre dans la gêne Inglese to be to poverty Spagnolo empobrecer, vivir en la estrechez Italiano stare in misèria, nelle strettézze Tedesco im Elend leben.

apicígu , nm, avb: apítzicu, apítzigu Definizione su apicigare, su tretu o sa cosa chi faet a apicigare; mescamente s'ifadu chi giaet sa gente picigosa Sinonimi e contrari apicigori Modi di dire csn: avb.: èssere o istare apítzigu a unu, a una cosa = avatu, apicigau a unu, a una cosa; agatai apicigus = bogare, chircare o agatare iscusas; èssiri un'a. (nadu de zente) = chi, si apítzigat a faedhare, no sessat de pedire 2. no dh'arrennescit de agatai apicigu po nci dhu bogai Etimo srd. Traduzioni Francese gêne Inglese nuisance, pretext Spagnolo pegadura, molestia Italiano fastìdio, appìglio Tedesco Verdruß, Haltepunkt.

bergúgna , nf: bergúngia, berigúngia, bilgonza, birgontza, birgonza, birigonza, bregugna, bregúngia, bregunza, brigòngia, brigonza, brigúngia, brigunza, frigonza, irigonza, vilgonza Definizione genia de sentidu chi si provat mescamente ananti de àtere candho si faet (o si timet de fàere) figura lègia o fintzes solu ca si dhue tenet pagu cunfidàntzia o ca no si tenet atza: est una genia de duritu; css. cosa de ndhe dèpere àere bregúngia; su ndhe pàrrere male de una cosa, de unu fàere, cunsiderau segundhu una cusciéntzia límpia e dilicada; figura lègia chi si faet o chi si faet fàere a un'àteru Sinonimi e contrari befa, belea, rigonza / abbàtida, abbómbinu | ctr. àcia Modi di dire csn: àere, tènnere, sentire birgonza b., rúere, bènniri in b.; fàgheresi a birgonza = imbrutaisí meda, istrupiaisí; torrai bregúngia a unu = tènnere birgonza de unu; fai bregúngias a unu = fàgherelu a birgonza, fàgherelu essire in birgonza (es. iscandhulizindhe, brighendhe in dainanti de zente e gai); fàgheresi birgonza de ccn. = rieresindhe a birgonza, a befe; pònniri a ccn. in sa perda de sa bregúngia = bogare in birgonza, fàghereli birgonzas Frasi si est abberu chi times sa birgonza no essis mancu dae domo tua! (Còntene)◊ cussu no sentit birgonza peruna! ◊ birgonza est distrúere sa bellesa de sa Terra ◊ tènendhe birgonza a nàrrere machines gai! ◊ solu a lu nàrrere, cussu, est bregunza! ◊ sa bregúngia si depet tènnere po cosas male fatas o fatas po su male! 2. a cussu bogaminci, lah, filla mia, ca ti fatzu bregúngias! ◊ maca, no ti ndhe faghes mancu sa birgonza de faedhare gai?! ◊ lebit ca mi fait essí in bregúngia! ◊ cussu imbriagoni de maridu miu mi at postu in sa perda de sa bregúngia! 3. chie ti at a bídere bestidu gai za si ndhe at a fàghere de birgonza!… Cognomi e Proverbi prb: mélgius dolu in coru chi no bregúngia in cara Etimo itl. virgogna Traduzioni Francese honte, gêne Inglese shame, decency, shyness Spagnolo vergüenza Italiano vergógna, pudóre, timidézza Tedesco Scham, Scheu.

bisógnu , nm: abbisognu, bisóngiu, bisonzu, bisunzu Definizione su serbire de calecuna cosa, mescamente candho sa cosa mancat; poberesa manna; faina de fàere Sinonimi e contrari aprentu, mancànscia, netzessitu, poberesa, sia / cumandhu, fàdicu | ctr. bundhàntzia Modi di dire csn: bènnere b. = essire unu bisonzu, àere bisonzu de carchi cosa; fàghere b. a unu, a carchi cosa = serbire, bisonzare, cherrerebbei; fàghere b. = fàghere cumandhu; fàghere de b., de bisonzos = andai de su corpus; fàghere unu cumandhu e chentu bisonzos = fai tanti cosas in su própriu tempus; catzàresi unu bisonzu = arrennèscere a tènnere su chi serbit po no àere prus unu bisóngiu Frasi si fit a dare contu a su bisonzu no si tiat fàchere mai nudha ◊ apo furadu ma no so ladru: a su bisonzu l'apo fatu! ◊ su tempus mi faghet bisonzu maicantu! ◊ a s'ora de su bisonzu, sa pessone no si picat su friscu nandhe fàvulas! (F.Satta)◊ fàghendhe a mancu de mi che leare: fato tropu bisonzu a fizos mios ca sunt minores! ◊ za si lu catzat su bisonzu, mandrone coment'est!… 2. solu comente est, si li benit bisonzu no tenet a neune ◊ istades andhendhe e ispendhindhe chentza bisonzu 3. nàrali a bènnere a crésia ca li at unu bisonzu su preíderu! ◊ issa in d-una essida faghet unu cumandhu e chentu bisonzos ◊ est andhadu a Tàtari ca bi aiat bisonzu ◊ - E ite bonu bisonzu, inoghe? - Goi e goi so chirchendhe! 4. su tempus faghet bisonzu a nois puru! 5. li fit bénnida sa boza de fàghere de bisonzu ◊ custa màchina si frimmaiat e si abbasciaiat coment’e fatendhe de bisonzu Cognomi e Proverbi prb: chie est ómine a su bisonzu si paret Etimo itl. Traduzioni Francese besoin, nécessité, gêne Inglese need, poverty Spagnolo necesitad Italiano bisógno, necessità, occorrènza, misèria Tedesco Bedürfnis, Notwendigkeit, Elend, Not, Armut.

faltízu , nm: fastégiu, fastígiu 1, fastizu Definizione genia de sufrimentu de s'ànima, ma fintzes istrobbu, ifadu, mescamente chi durat a meda / alliviare sos fastizos Sinonimi e contrari afannia, afannu, ammóniu, apensamentu, agiu, axiori, patimentu / ifadu, pertoja Frasi si pones fatu insoro ndh'essis macu cun fastizos e istragos ◊ so proendhe sos fastizos de sa pérdida de mamma ◊ che leat dae su coro onzi fastizu si est sa persona angustiada ◊ abburrit patimentos e fastizos ◊ s'amore no morit mancu in sos fastizos ◊ cussu no tenet ne fizos e ne fastizos ◊ ses meledendhe sa manera de mi pònnere in fastizu! ◊ dhi fut mortu su pobidhu e no biiat essida a custu fastígiu mannu 2. custa pudha no at dadu mai fastizu a nisciunu ◊ amus bidu mamas frundhendhe sos fizos solu pro èssere netas de fastizos (G.A.Cossu)◊ sa pudhedra si lassat ferrare chena fastizu Cognomi e Proverbi prb: sos fizos sunt fastizos Etimo itl. fastiggiare Traduzioni Francese gêne, ennui, souci Inglese bother Spagnolo fastidio, molestia (f) Italiano fastìdio, seccatura prolungata Tedesco Qual, Belästigung.

ifàdu , nm: infadu, infaru, irfadu, isfadu Definizione totu su chi podet èssere de istrobbu, o chi orroschet, o chi provat sa passiéntzia, faet pèrdere tempus fintzes si no est cosa grave Sinonimi e contrari ammóniu, gena, ifadamentu, ifestu, impelegu, impéltinu, imperpériu, innaentu, inzerra, istéculu, lassamistai, nischitzu, pibinca, pertoja Modi di dire csn: dare i.; leàresi s'i. de… = pigaisí s'istentu de fai cosa mala a fai mancai pagu trabballosa Frasi Sardos, si no bos servit de infadu, dia cherrer cantare una cantone (Cubeddu)◊ sos músculos sunt saboridos, ma bi at ifadu a los innetiare ◊ a collire olia de terra bi at prus ifadu chi no pelea ◊ ma daet ifadu, mih, sa musca! Etimo spn. enfado Traduzioni Francese gêne, ennui Inglese bother Spagnolo molestia Italiano fastìdio, tèdio, molèstia, seccatura Tedesco Verdruß, Belästigung, Langeweile.

iféstu , nm: infestu Definizione cosa chi istrobbat, chi faet orròschere, cosa de fàere chi praghet pagu, matanosa, trebballosa / donai, pigai i. Sinonimi e contrari ifadu, imperpériu, nischitzu, pibinca, segori / inaventu, irbelegu Frasi su chi li daiat ifestu fit chi no aiant detzisu comente si deviat pesare sa cosa ◊ gei si dh'at pigau s'infestu a preparai cussa cummédia!…◊ proaia infestu intendhendhe a tie ◊ innoghe s'umididade dat pagu infestu ◊ li apo dadu duas sedatadas a su fangotu e li at bogadu de cabu de mi fàghere infestu ◊ si dh'at pigau s'infestu, s'istudianti!… Etimo srd. Traduzioni Francese ennui, gêne Inglese bother Spagnolo molestia Italiano molèstia Tedesco Lästigkeit.

ilbíu , nm: ilviu, irbiu, isviu Definizione su si firmare de fàere calecuna cosa, css. cosa chi faet firmare de fàere istrobbandho e perdendho tempus; tempus po si pigare calecunu gustu o ispàssiu, o fintzes pàusu / sena i. = chentza sessare, chi no sessat Sinonimi e contrari desviu, irbortu, isdrobbu / disilviu, spàssiu Frasi sas abbas de su riu pro lòmpere a su mare no ndhe cherent irbiu ◊ no li dias irbiu, ca tenet presse: làssalu fàghere! ◊ cussu telarzu paret chi sigat ancora sena isviu ◊ comente tia filare donzi die ponzendhe ilviu?! ◊ tantu za so deretu a triballare, cun totu custos irbios chi so tenindhe!… 2. sos afannos sena isvios mi segant su sonnu ◊ su mundhu at puru disilvios e benes chi no connoschides: ndhe dezis beneíghere sos ilvios! 3. mi das tantu a su mese e in prus duas zoronadas de ilbiu (Z.Porcu) Etimo srd. Traduzioni Francese entrave, gêne Inglese hindrance, inconvenience, loss of time Spagnolo estorbo Italiano intràlcio, disturbo, pèrdita di tèmpo Tedesco Hindernis, Störung, Zeitverlust.

impíciu , nm: impitzu Definizione it'e fàere, faina, fintzes si no sèmpere est cosa de importu meda ma a dónnia modu de fàere etotu Sinonimi e contrari afracoxu, contibizu, faina, faustu, impédicu / ifadu, impabúciu, impàciu Modi di dire csn: fàghere i. fintzas sa coa de su batu, s'umbra sua etotu = tènnere ifadu de donzi cosighedha, andhare a manos iscutas pro no chèrrere leare nudha Frasi si pones fatu insoro ndh'essis macu cun impícios, fastizos e istragos (A.Dettori)◊ cun totu sos impitzos chi tenzo no faghet a mi mòere dae domo ◊ dognunu tenet s'impíciu sou! 2. chena ispera, si atuturrat preguntèndhesi a chie isse aiat dadu impitzu e proite, su li àere dadu un'ischintorzada a origras Etimo itl. Traduzioni Francese gêne, embarras Inglese fix Spagnolo quehacer Italiano daffare, impìccio Tedesco Mühe, Verlegenheit.

increscíu , nm Definizione cosa chi increschet, chi giaet ifadu Sinonimi e contrari arroscimentu, ifadu, increschimentu, increscu, inzerra Frasi incresciu meda ti fatzu? a pitziori ti pigant is gunnedhas mias? ◊ su intendi cussus sonus dhi donat incresciu ◊ a biri totu cussus malàdius dhi fait incresciu e impressioni lègia Etimo srd. Traduzioni Francese dérangement, gêne Inglese trouble Spagnolo molestia Italiano disturbo, fastìdio Tedesco Belästigung.

mendigài , vrb: mindhigàre, mindigai, minnicare Definizione pedire sa lemúsina, fàere su pedidore; torrare, o èssere, a míndhigu Sinonimi e contrari lemusinai, pedie, pedulianare, mischinzare / abasciai, amenguai, immenguare, miminare, torrae / arrunzinare | ctr. donai, giare / errichire Frasi a unu mindhigu no li mancat it'e mindhigare ◊ cussos no si abbarrant a mannos a minnicare pasturas e mànnicos dae palas de sos àteros 2. est mindigada sa sustàntzia chi lompit a is fròngias Traduzioni Francese mendier, être en difficultés financières, vivre dans la gêne Inglese to beg, to be in shortage Spagnolo mendigar, vivir en la estrechez Italiano mendicare, èssere in ristrettézze Tedesco betteln, in beschränkten Verhältnissen leben, abgebrannt sein.

«« Cerca di nuovo