ammalaía , avb Definizione a mala gana, mancai chentza gana o contras a sa gana chi si tenet Sinonimi e contrari ammalaoja, ammaròglia, provortza Frasi ammalaia sos contos teviant torrare! ◊ ammalaia est andhadu a chircare cosa, si cheriat manigare! ◊ ammalaia est torradu a domo de su babbu Traduzioni Francese à contrecœur, force est de…, finalement Inglese reluctantly Spagnolo de mala gana, a regañadientes Italiano malvolentièri, giocofòrza, finalménte Tedesco ungern, gezwungen sein.

balía, bàlia , nf: abbalia, valia Definizione su bàlere, su giúghere fortza prus che àteru nau de sa carena Sinonimi e contrari abbrétiu, ardúriu, bastantia, bidória, briu, foltza / abbaldansa, alidantza, atrevimentu, coragi, iscòcoro Modi di dire csn: leare bàlia = leare corazu, atrevimentu; àere balia = àere fortza Frasi li fint manchendhe sas balias e su mischinu si lasseit andhare subra de su bancu ◊ seu caramada: no tengu balia peruna! ◊ impígnadi cun tota sa balia chi as in su chelvedhu! ◊ custu ti daet balia pro fàghere su viàgiu ◊ téteru de su fritu, no at balia de si ndhe pesare 2. balias de abbochinare e de s'imbèrghere no ndhe li colaiant prus in conca ◊ paret chi no apat mancu balia pro lu piànghere, a su fizu! Cognomi e Proverbi smb: Balia Etimo itl. balia Traduzioni Francese verve, force Inglese vivacity, strenght Spagnolo valía, energía Italiano brio, energìa Tedesco Lebhaftigkeit, Energie.

bravàda , nf: bravata Definizione genia de coràgiu o atza chi paret chi tenet su barrosu, chie si credet meda Sinonimi e contrari aminia, brafantaria, bràglia, cogorone, iscòcoro, ispudrédhiu Frasi no ti bincant sos superbos filisteos chi ant bravata, ma no ant coràgiu (P.Casu) Traduzioni Francese violence, force, arrogance Inglese arrogance Spagnolo prepotencia Italiano prepotènza, tracotanza Tedesco Überheblichkeit, Rechthaberei.

bríu , nm Definizione fortza e fintzes capacidade de fàere cosa / èssere chentza brios de nudha = chentza fortzas, sentíresi débbile Sinonimi e contrari balia Frasi addolumannu meu, apo pérdidu sos brios ◊ candho ti lasso, Sardigna istimada, mi truncat donzi àschidu, onzi briu ◊ su binu de Olíana est de cudhu chi mintet briu! 2. deo so su chi in brios l'apo posta e àtere si ndh'est aprofetendhe! Traduzioni Francese force, vigueur Inglese vigour Spagnolo vigor, energía Italiano vigóre Tedesco Stärke.

fòltza , nf: fòrcia, forsa, fortza Definizione càusa o capacidade de fàere o de cambiare calecuna cosa, unu trebballu, de fàere isfortzu, de agguantare unu pesu, de dhu mòvere o ispostare; su pòdere fàere un'ispesa, capacidade de sa volontade de lòmpere a un'iscopu, o de un'istitutzione de pigare decisiones e de dhas fàere arrespetare; sa capacidade de agguantu de unu css. materiale; corpus militare postu a giare atentzione in su logu, o fintzes àteras organizatziones / f. centrífuga = sa fortza chi, po comente si faet moliare o girare in tundhu una cosa, che dha faet essire atesu de su centru (es. sa pedra de sa frundha, fintzes una màchina in is furriadas); sa fortza contrària chi dha poderat de no si fuire, fortza centrípeta Sinonimi e contrari balia / energia / podere / carabbineri, malaboza, zustíssia | ctr. debbilesa Modi di dire csn: bogare sas fortzas = fai fortza; intrare fortzas = pònniri fortza, donai sustàntzia; pèrdere fortza = essire prus débbile, contare prus pagu; leare fortza = essire prus forte, contare de prus; proare sas fortzas = pònniri a fai isfortzu mannu a cantu si podit; a fortza de … = fendi sa própiu cosa tantis bortas; a fortza = a podestu, a poderiu, ammarolla; fortza paris! = incidu chi si faet candho in duas o prus personas depent fàere in su matessi istante unu movimentu o fortza chi arrechedit prus capacidades de una ebbia Frasi sos pitzinnos irgherrimiabant pro bocare sas fortzas ◊ custa est linna fràziga e de fortza no ndhe at ◊ nosu seus postus mali e non teneus fortzas chi bastint po arresístiri ◊ sa fortza de su bentu faghet mòere sas àrbures ◊ candho si trubbant sas fortzas de sa natura, e chie las frimmat?! ◊ màniga ca t'intrat fortzas! ◊ tra bronchita e asma no tegno fòrcia ◊ sa fortza in física si definit coment'e pesu pro ispostamentu 2. - e chie b'at? - sa fortza! - e tandho ispinghe! ◊ fit una bidhichedha chi contabat duchentas ànimas, si si poniant in mesu fintzas sos de sa fortza 3. tambene si aimus pótidu fàghere gai, ma no amus sa fortza!◊ za lu tia chèrrere istudiare, a fizu meu, ma bi cheret fortza! 4. a cojare no sunt cosas de fàghere a fortza ◊ a fortza de perricare che l'apo conchinadu! ◊ a fortza de colpus si ndi segat sa mata manna puru ◊ a fortza de abarrai cun babbu ti ses abbituada a pentzai cumenti a issu Etimo itl. Traduzioni Francese force Inglese strenght Spagnolo fuerza Italiano fòrza Tedesco Kraft, Stärke, Streitmacht.

frúsa 1 , nf, nm: frúsia 1, frusu, frúsua Definizione fortza e moida de bentu forte, o fintzes moida manna coment'e de bentu o de àteru chi passat o essit a fortza; genia de moida chi s'intendhet in conca; chedhita o cosas una aifatu de s'àtera Sinonimi e contrari frusiada, isbúvulu, traconarja / fibera, fiotu, tropa / fuliénsia Modi di dire csn: f. de sànguni a conca = ira ’e sàmbene; fuiri a f. = fàghere che bentu, fuindhe; cúrrere che frúsia = che bentu; tímiri a frúsua = meda Frasi sa frusa de su bentu dh'iat intimorigiau ◊ sa navi incumentzàt a s'isciusciai sendu ferta de sa frusa de is undas ◊ apu inténdiu custa frusa: "Bah, pruendi est", mi seu fatu, e fiat isciopau su tubbu de s'àcua! ◊ ohi, mi est pigau su frusu a is origas!◊ s'abba de su grifone essit cun bella frúsia 2. s'intendiat sa frúsia de su fogu tzacarrendi ◊ comenti si funt bolaus, is cruculeus ant fatu una frúsia cun is alas ◊ sa frúsia de is portas e su tremuleu de is finestrinus 3. candu mi pigant cussas frúsias a conca no cumprendu prus nudha ◊ de comenti apu inténdiu cussu piciocu seu a frúsias a conca ◊ una frúsua… dànghiri, e m'iscapat a prànghiri! 4. in su ribu bi aiamus acatau una frusa de pitzinnos ◊ che fritzas iscurrent sos versos totu in frusa ◊ su sínnicu est arrivatu chin d-una frusa de impiegatos ifatu 5. atacat a fuiri a totu frusa, pariat una balla de iscupeta ◊ is mortus dhus timiaus a frúsua Etimo ctl. enfusa Traduzioni Francese force du vent, cohorte Inglese fury of the wind, swarm Spagnolo fuerza del viento, séquito Italiano fùria del vènto, codazzo Tedesco Rasen des Windes, Schwarm.

isúfiu , nm: isúnfiu Definizione ària o alenu chi si bogat, nau mescamente de animales e fintzes in su sensu de fortza / leare a ccn. a isúfios = chentza crabbu Sinonimi e contrari ispaporada, isúlfida, súfiu 1, súlidu, tzúfiu / àlchida, impita Frasi aiat bidu su trenu a isúnfios, trazendhe una laghiza de vogones ◊ cussa batu mi est essida a isúfios ◊ a issa bi pranghet su coro bidindhe cudhu chena isúfiu perunu, lanzu che corru e cun sa cara groga 2. no tengu isúfiu, a fai cosa meda ◊ si est falendhe, est a punt'a mòrrere, ma de isúfiu ndhe zughet ancora! ◊ fit un'ominedhu de pagu isúfiu Traduzioni Francese souffle, force Inglese puff, strenght Spagnolo resoplido, fuerza Italiano sbuffo, fòrza Tedesco Schauben, Kraft.

pòssa , nf, nm: posse Definizione briu, fortza, capacidade de fàere, de pòdere Sinonimi e contrari balia, foltza / pògias Modi di dire csn: èssere in possa = in fortzas, àere fortzas de pòdere; èssere in posse de ccn. (fintzas "in p. meu/tou/sou e gai)= in pozos, suta de su cumandhu de ccn., èsserendhe meres; fàghere una cosa de posse meu, tou, sou, issoro = candho e comente cherzo o bido deo, tue, issos, desesi, de passei o de spontu miu, tuu, suu, insoru Frasi pitzinnu, arrea un'iscuta, ómine in possa! (G.Maieli)◊ s'avocadu fit betzu pro intrare in sos tribbunales, ma in possa e sàbiu a su puntu chi totu lu giamaiant ◊ manteniat sa vintza in possa che a s'ocru de sa cara (G.Albergoni)◊ su locu si fit prenau de zòvanos in possa, prenos de isperas 2. una fortza chi no est in posse meu no la poto dominiare Etimo itl. Traduzioni Francese force Inglese force Spagnolo fuerza Italiano pòssa, fòrza Tedesco Kraft, Stärke, Macht.

russària , nf: grussària* Definizione su èssere grussu de is cosas, sa distàntzia de una parte a s'àtera Sinonimi e contrari grussesa / ttrs. grussétzia | ctr. finària Frasi za ndhe zughet de russària cussu truncu de chercu!… Traduzioni Francese robustesse, force, vigueur Inglese sturdiness Spagnolo grosor Italiano robustézza Tedesco Stärke.

scrúfi , vrb: iscrúfere*, scrúfiri, scrunfi Definizione cricare de pigare, arrennèscere a pigare sa cosa a unu cun fortza, a pelea, cun dificurtade e ue dhue at dificurtade, a fortza de nàrrere e de fàere; cricare de s'iscabbúllere Sinonimi e contrari afrapare, illatzare, iscúrpere, isfrapare, istratzare, strancai / iscabbúllere Frasi si merixedha e serbidora si bolliant bèni, a bortas si scrufiat calincuna cosa ◊ mi ia a podi scrufi una pariga de sodhus…◊ gei dhu scrufeus unu momentedhu po cussu puru ◊ apu scrúfiu dus panis veti veti 2. ita ispantu ca at a scrufi sa filla, parit ca dh'at fata issa isceti! ◊ scrufidí de is malus! ◊ sa gatu circàt de si acuai, de fuiri, de si scrufi miaulendi a boxi mala ◊ cudha est torrada agoa ispramendisí, comenti at biu unu giòvunu acostendisí, e at pigau unu candeleri po si scrufi Traduzioni Francese obtenir ou prendre de force Inglese to obtain by force Spagnolo arrancar, sacar, arrebatar Italiano ottenére o prèndere con la fòrza Tedesco entreißen, erzwingen.

«« Cerca di nuovo