abballinàre , vrb Definizione fàere a ballinas, a birillas Sinonimi e contrari abbotzichedhare, aculingionai, aggromerare, allomborae, arranedhare, arrombulonai Frasi s'aperigúngia est unu babbautzu chi si abballinat si lu tocant Etimo srd. Traduzioni Francese faire une boule (de) Inglese to roll into a ball Spagnolo hacer pelotitas Italiano appallottolare Tedesco zur Kugel rollen.

abbonài , vrb: abbonare Definizione rfl.: pagare un'abbonamentu a manera de arrecire calecuna cosa (es. giornale) o unu servítziu, de àere unu diritu unu borta po sèmpere o unu tanti de tempus; foedhandho de calecunu iscórriu, mescamente po unu dannu fatu, una fura, pagare unu tanti chentza cricare sa giustítzia, fintzes lassare andhare chentza pagare nudha Frasi nos semus abbonados a S'Ischíglia 2. su dannu chi at fatu cun su bestiàmine l'at abbonadu Etimo itl., spn. abbonare Traduzioni Francese abonner, faire grâce, remettre Inglese to forgive, to abate Spagnolo subscribir, abonar Italiano abbonare, abbuonare Tedesco abonnieren, erlassen.

abbotzichedhàre , vrb: abbotzighedhare Definizione fàere a ballotas, a bocighedhas Sinonimi e contrari abballinare, ammalfudhare, ammoroculare, ammorotzulare, ammurudhare, apadhotulare, arranedhare Etimo srd. Traduzioni Francese faire des boules Inglese to roll into a ball Spagnolo hacer pelotitas Italiano appallottolare Tedesco zur Kugel ballen.

abbovài, abbovàre , vrb Definizione fàere bovu, pigare po bovu a unu; meravigliare, lassare ispantasiaos, fintzes foedhare a s'afaiu chentza cabu e ne coa Sinonimi e contrari abbuvonare, coglionai, coluvronare, imbovai, imbusterai, improsae, ingannai, piocai, scafai, trampai / transire, trassicare Frasi furriotos cun arte, bellos pro abbovare zente menga! ◊ custa fémina dh'abbovant cun cosa fata ◊ de candu ti ses abbitendi cun cussus ti ses abbovau ◊ si bides cussa pianta ti ndhe abbovas! 2. Deus criesit logos e cosas pretziadas tantu chi ndhe abbovant su nostru pensamentu! (P.Serra)◊ deo ne seo abbarradu abbovadu Etimo srd. Traduzioni Francese faire l'idiot, prendre pour un idiot Inglese to mock Spagnolo abobar Italiano prèndere per scémo Tedesco taüschen, verdummen, erstaunen.

abbrentosicàre , vrb Definizione papare a meda, fàere una papada manna, fàere sa bente che a unu brentósicu; arribbiri, prènnere sa bentre Sinonimi e contrari abbentrare, abberchedhare, abbidhiai, abbrentusinare, abbudagare, abbuselcare, abbuzare, afraschedhare, atatamacare, imbrentai, sgagliubbai 2. so colau a butecaria a pedire purgativos pro su cabadhu, ca s'est abbrentosicau Etimo srd. Traduzioni Francese faire un plat Inglese to gut Spagnolo atiborrarse, tragar Italiano spanciare Tedesco sich vollessen.

abbrèschere , vrb: arbesce, arbèscere, arbèschede, abrèschere, arbesci, albèschere, arbèschere, arbèssere, alvèschere, arvèschere, arvèssere, avèschere 1, avrèschere, avrèssere Definizione cumenciare a fàere lughe, a fàere die; naschire de ccn. cosa / arveschendhe a… = intro de note ma a parte de pudhiles de sa die noa Sinonimi e contrari albeschire, alburiai, grinare, illuchèschere, illughintinare, intrabatzinare, ispalèschere, ispanescare, ispanigai, obbrèsciri / nàschere | ctr. iscorigai, murinai Frasi dai s'alvèschere a serentina istaiat filendhe ◊ est avreschendhe die ◊ chi cras ti avescat cudha die santa! ◊ a su cringone li arvesset die mala! ◊ semus arribbaos a campu sena arbèschere ◊ sa pubidha trabballat che un'ómini dae candho arbescet a candho iscurigat 2. prego pro chi avescat ateruna vida a fizos mios Etimo ltn. albescere Traduzioni Francese faire jour Inglese to dawn Spagnolo amanecer Italiano albeggiare Tedesco tagen, grauen.

abbruscàre , vrb: abbruschiai, abbruschinai, abbuscai, bruscae Definizione còere in sa braxa, in sa fràmula, coment’e lassandho abbruxare unu pagu, si est cosa de papare, o abbruxandhodha deunudotu si est cosa de fuliare Sinonimi e contrari abbrugiai, abbruschillai, aframuscai, ulciare / aflachilai, aframatzare, allampiai 1, summuscrare Frasi tui, terra salia chi pesas pudhecus sena de frenu, ti abbrúschiant sa pedhi e no fuedhas? ◊ su procu si depit abbruschiai po ndi dhi arrasigai is tzudhas ◊ is ponidoris de fogu ant abbuscau sa Sardigna una meca de annus (G.Desogus)◊ ti ses totu abbruschinau cun cussa braxa! Etimo itl. Traduzioni Francese faire griller Inglese to toast Spagnolo tostar Italiano abbrustolire Tedesco rösten.

achipíre, achipíri , vrb Definizione fàere meda in pag'ora; fàere a ora, a tempus Sinonimi e contrari achivire, aciviri, acodie Modi di dire csn: a. bisonzu = resèssere a fàghere; a. a su dovere = atèndhere a su dovere, fai unu doveri Frasi chie est lestru e cabosu achipit in su tribàgliu ◊ a cosire a màchina s'achipit prus chi no a manu ◊ pro achipire faghide cun ambas manos! ◊ tocat de achipire si cherimus cumprire su tribàgliu! ◊ triballu inzotosu no si ndhe achipit ◊ si s'achipit de coro su dovere che passat su tempus prus serenu 2. chi ia achípiu a su pulma no ndhe fui torrau a pei ◊ su tempus est lestru e deo no poto achipire: lu giuto a tretu e mi at bell'e sighidu (N.Pianu)◊ oe no dh'achípio a fàere custa faina: che dh'acabbo cras ◊ candu est meda, in logu de asfaltu s'àcua no benit achipia Etimo itl. accivire Traduzioni Francese faire vite, travailler efficacement Inglese to get through a big piece of work, to work with efficacy Spagnolo despachar Italiano sbrigare mólto lavóro in pòco tèmpo, lavorare con efficàcia Tedesco leisten, schaffen.

acinnài 1, acinnàre , vrb: atzinnare, tzinnare Definizione fàere a acinnos, cun is ogos o fintzes cun sa manu o sa conca, po bòllere nàrrere o fàere a cumprèndhere calecuna cosa; fintzes fàere una móvia coment'e po bòllere fàere calecuna cosa, o cumenciare a foedhare Sinonimi e contrari ammiare, atzinnire / schichiai Frasi mi at acinnau cun is manus a benni 2. babbu mi at acinnau una sparuara ◊ pentza ca su saludu mi dh'at feti acinnau! ◊ ndi dh'apu acinnau dèu de sa cosa chi m'iast nau tui Etimo itl. Traduzioni Francese faire signe Inglese to make signs Spagnolo hacer señas Italiano accennare, far cénni Tedesco winken.

addoàe , vrb: addoai 1, addoare, adduai 1, doare Definizione fàere sa doa, mescamente ororu de is làcanas, segare de su chi dhue creschet e innetiare a manera chi unu fogu fuiu no agatet cosa de abbruxare Sinonimi e contrari dogare Frasi su fogu unu tempus dhu poniant isceti me is nebronis ma dh'addoànt po no nci essí foras ◊ cun butios de sàmbene bos l'amos addoadu, su fogu! ◊ si addoat a fogu, a marra, a fraci e cumenti benit a bèni Etimo srd. Traduzioni Francese faire des bandes anti-incendie Inglese to make anti-fire strips Spagnolo hacer cortafuegos Italiano fare le fasce antincèndio Tedesco Brandschutzstreifen roden.

addotorài, addotoràre , vrb Definizione giare o pigare sa làurea, fàere a dutore, laureau; nau a disprétziu de unu, giare a bíere chi ischit totu issu, su si crèdere ischípiu meda Traduzioni Francese décerner un diplôme, obtenir son diplôme, faire le pédant Inglese to graduate, to air one’knowledge Spagnolo licenciarse, titularse, maestrear, presumir de docto Italiano addottorarsi, fare il saccènte Tedesco doktorieren, den Besserwisser spielen.

afedài, afedàre , vrb: fedare* Definizione fàere fedu, fígios; pesare animales a séberu; foedhandho de animales, fintzes betare su fedu (angiones, crabitos) a súere a is mamas Sinonimi e contrari afigiare, agnare, fizolare / arratzare / achisciare Frasi custa mallora gei afedat: est fintzas acanta de angiai! ◊ si mullint is pegus chi ant afedau 2. semus afedendhe sa robba Terminologia scientifica vda Traduzioni Francese mettre bas, faire ses petits (animaux) Inglese to litter Spagnolo parir Italiano figliare Tedesco Junge werfen.

aggradheràre , vrb Definizione fàere a gràdhera, a bocitedhas Sinonimi e contrari abballinare Frasi est fachendhe sucu ma sa símula no bi aggràdherat Etimo srd. Traduzioni Francese faire une boule, bouler Inglese to roll into a ball Spagnolo hacer pelotitas Italiano appallottolare Tedesco zur Kugel rollen, mögen.

aggrasciàre, aggrassiàre , vrb: aggratziai, aggratziare, grassiare Definizione fàere sa gràtzia, giare un'iscontu de pena a unu cundennau lassandhodhu andhare innanti; fintzes torrare gràtzias / aggrassiàresi = agiustaisí, fai dognunu su torracontu cosa sua Sinonimi e contrari annistiare, pedronai / ringratziai Frasi l'ant arrestadu, cundennadu e apustis aggratziadu puru ◊ "Si totu su chi nades est beru, cras aggràscio a totus!" nesit su re a sos presoneris Etimo srd. Traduzioni Francese accorder ou faire grâce, gracier Inglese to pardon Spagnolo indultar, conceder la gracia Italiano graziare Tedesco begnadigen.

aggrinzàre , vrb Definizione fàere sa bia de conca, petenandho is pilos Traduzioni Francese faire la raie Inglese to part (hair) Spagnolo hacer la raya del pelo Italiano fare la scriminatura Tedesco scheiteln.

aggrogotài , vrb Definizione fàere una genia de moida chi faent is gatos asseliaos, ma fintzes sorrogare Sinonimi e contrari arrasai, frisciare 1, grunnire, igrisai, raulare, runidare Frasi su macitu est aggrogotendi 2. unu margiani fut aggrogotendu Terminologia scientifica bga Etimo srd. Traduzioni Francese ronronner, faire ronron Inglese to purr Spagnolo ronronear Italiano fare le fusa Tedesco schnurren.

aggromàre , vrb: aggrumai, aggrumare, aggrummai, aggrummare Definizione fàere a crosta, a grumma, a cagiau, pònnere sa crosta; si narat fintzes de arregòllere, pònnere totu impare cosa chi si arregollet, si narat de is abes chi si faent a lómboru o a rumbuloni fora de su casidhu innanti de iscussurare; in cobertantza, sentire arrennegu / turra de aggrumai = istampada, pertunta pro ndhe collire ispruma dae su brou coghindhe peta Sinonimi e contrari acrostanare, aggrostare, aradhare, ingrumai / abbeladinare, alleae, apiatare, cagiare / aggromerare, aggromeredhare, allomborae, arrombulonai, arromulare / assurtire / afelonare, aggromorare, infelai, renignai 2. sos frades de coro a su persighidu de sa disaura, candho est torradu, li ant aggrumadu una bama ◊ su ciuliru de fai farra lassat passai sa farra prus bianca e assodhit (aggrumat) in mesu sa farra prus oscura ◊ is cuadhos aggrumados ibertant s'isparu po partire ◊ sa gente si est aggrumada totu a inghíriu abbaidandho Etimo srd. Traduzioni Francese faire grumeler, incruster Inglese to clot, to encrust Spagnolo formar grumos, encostrar Italiano raggrumare, incrostare Tedesco gerinnen lassen, sich verkrusten.

agiorràre , vrb rfl: azorrare Definizione pigare matana, múngia, po calecuna cosa o chistione, su si dha pònnere a coro Sinonimi e contrari agiorridare, aporare Frasi tantu de su piantu no ti azorres! Etimo srd. Traduzioni Francese s'affliger, se faire du souci Inglese to grieve Spagnolo afligirse Italiano afflìggersi, angustiarsi Tedesco sich betrüben.

agnàre , vrb: angiai, angiari 1, antzare, anzare Definizione su fàere is fígios, nau de is animales: solu unu pagu a brulla o a befa si narat de sa fémina / anzare a croba = fàere duos fedos Sinonimi e contrari afedai Frasi sas berbeghes in custos meses de santandria e nadale sunt anzendhe ◊ inuve est su pudhéricu chi at antzatu s'ebba? ◊ tenit duas brebeis acanta de angiai 2. is marxanis apostant is angionedhus apena angiaus Etimo ltn. *agniare Traduzioni Francese mettre bas, faire ses petits, agneler Inglese to litter Spagnolo parir Italiano figliare Tedesco Junge werfen.

alabansàre , vrb: alabantzai, alabantzare, allabantzai Definizione giare alabantzas Sinonimi e contrari abantai, abballansare, alabai, lavantzai, laudai | ctr. innoriare Frasi bollu alabantzai is isposus ◊ dhu depu allabantzai: si fait amigu cun totus! ◊ innòi nemus si podit atriví a castigai o allabantzai a nemus Etimo srd. Traduzioni Francese faire l'éloge, exalter Inglese to commend Spagnolo encomiar, alabar Italiano encomiare Tedesco belobigen.

«« Cerca di nuovo