abbarballài , vrb: abbraballai, abbrabballai Definizione abbarrare o fàere incantau, a buca aperta, coment’e chie no est cumprendhendho nudha Sinonimi e contrari abbabballocai, abbambanai, indormiscai / sansiae Frasi s'isposa dh'at abbarballau Etimo itl. abbarbagliare Traduzioni Francese retomber en enfance Inglese to become stupid Spagnolo embelesarse, encantarse Italiano incantarsi Tedesco verdummen.

abbenatzài , vrb Definizione fàere a benatzu, abbadrinu Sinonimi e contrari apadulare, ammodhocare, imbenatzai Etimo srd. Traduzioni Francese transformer en marais Inglese to swamp Spagnolo empantanar Italiano impaludare Tedesco versumpfen lassen.

abbidamènte , avb: abbididamente, abbididarmente Definizione coment’e biendho (craru) su chi s'est faendho o chi si bolet fàere, apostadamente, ischindho e bolendho su chi si faet (ctr. de malascigura) Sinonimi e contrari abbidentemente, abbiduduidu, apostadamente Frasi cussa fit mancàntzia fata abbididamente e la depiat pagare ◊ chi si fetat male in fadhina, pro no ischire, si podet cumprèndhere, ma abbididarmente nono! ◊ cussu est dannu fatu abbididarmente, no est irmarru! Etimo srd. Traduzioni Francese en connaissance de cause Inglese after due consideration, deliberately Spagnolo con conocimiento de causa Italiano a ragion veduta, deliberataménte Tedesco nach reiflicher Überlegung.

abbutonídu , agt: butonidu Definizione nau de is linnas, de s'upighedhu de is frores, chi portat o chi at ammadurau is ogos po isparare e fàere linna noa, po si apèrrere Sinonimi e contrari cumulatu, ogridu 2. est una rosa bella abbutonida ◊ fiores bellos che rosas butonidas Etimo srd. Traduzioni Francese riche en bourgeons Inglese gemmate Spagnolo con muchas yemas Italiano gemmóso Tedesco knospenreich.

acabuciàre , vrb: acabutzare, acaputzare Definizione pònnere impare, betare totu a unu duas cosas, duos tàgios; fintzes aciúnghere apare is càbudos de duas cosas Sinonimi e contrari acaputzire, ammasturai, apasai / acabizonare | ctr. iscabutzare Modi di dire csn: acabutzare robba = arregolli pegus po fai unu tallu; a. s'incunza = collire, ghirare s'incunza Frasi acabutzare duos masones Etimo itl. accapezzare Traduzioni Francese mettre en commun Inglese to join Spagnolo aunar, unir Italiano accomunare Tedesco vereinigen.

acapulài , vrb: acopulai, capulai Definizione segare a piticu, fintzes pistare, iscúdere / a. a unu che petza de burricu = pistare chei s'azu Sinonimi e contrari amminudai, irminujare / atripai, pistae Frasi portu is ogus arrúbius ca apu acapulau una conca de cibudha ◊ dh'ant acapulau che petza de burricu! Etimo srd. Traduzioni Francese couper en petits morceaux Inglese to mince Spagnolo desmenuzar Italiano sminuzzare Tedesco zerkleinern.

achedàre 1 , vrb: achetare 1, agedai, agedari, aghedare, axedae, axedai, axerai Definizione fàere a aghedu, nau fintzes de sa pasta cun su frammentu; in cobertantza, nau de ccn. arrennegare Sinonimi e contrari acriare, aghedinare, frammentai, imbischidare, pesai Frasi su binu cheret contivizadu, ca sinono si aghedat ◊ Cíciu mi at nau ca su binu biancu si dhi est agedau 2. dhi at ghetau unu lómburu de fromentu: dèu nau chi at a axedai! ◊ is tzípulas no ant axedau: depiat tenni písima su frammentu ◊ tenei sa pasta in sa scifedha axerendi e fui arremangada pronta a ispongiai ◊ at lassau su pane aghedandho in su tianu Etimo srd. Traduzioni Francese tourner en vinaigre Inglese to vinegar Spagnolo agriar Italiano inacetire, inacidire, fermentare Tedesco zu Essig werden, säuern, gären.

achibberàre , vrb Definizione essire chíbberu, prenu coment’e ufrau; nau de ccn., su si crèdere meda, arrennegare po pagu; istrínghere / achibberare sa tzinta = istringi su cintu Sinonimi e contrari achighiristai, altivai, incaboniscai, inchibberare, inchighiristai / abbetiae, afutare, airai, arrabbiai, arrannegai, inchietae, incrabudhire, infelai, infuterare, renignai / afíere Etimo srd. Traduzioni Francese s'obstiner, s'entêter, se mettre en colère Inglese to be obstinate, to get angry Spagnolo hincharse, obstinarse, irritarse Italiano incaponire, adirare Tedesco sich versteifen, sich entrüsten.

achighinàre , vrb Definizione fàere totu a unu chíghine, a chinisu, abbruxare totu Sinonimi e contrari abbrugiai, afocazare, inchijinare, infogai Frasi za ndhe faghent de benefíssiu cussos fogos, achighinendhe totu! Etimo srd. Traduzioni Francese réduire en cendres Inglese to reduce to ashes Spagnolo incinerar Italiano incenerire Tedesco einäschern.

acòndhe! , avb: aconne Definizione acò + ndhe Sinonimi e contrari ècondhe!, mindhe! Frasi no bastaiat unu, acondhe un'àteru, de batu, a màulu postu! ◊ che fut apenas essidu unu, acondhe un'àteru chircandhe sa fiza! Etimo srd. Traduzioni Francese en voilà Inglese here they are! Spagnolo ¡aquíahí tienes otro! Italiano èccone! Tedesco da sind welche!

acragallài , vrb: acrogallae, acrogogliai, acrogolliare Definizione fàere a cragallu, a bisura de cragallu, acancarronau; betare apare animales, fàere a chedha Sinonimi e contrari acrocoedhare, atuturae, igragalare / assortí Modi di dire csn: folla acragallada = atuturada de maladia, cun is orus acostaus a sa cora mesana; unga acragallada = inconchedhada in sa punta, russa e tosta, de abbatigare sa conca de su pódhighe; manu acragallada = retesa, serrada, cun sos pódhighes chi no bi istirant 2. seu abarrau tropu tempus crocau in ciú letu: che folla arruta seu acragallau (S.Diana)◊ ma càstia ita cosa: cussu cerpiu comenti passat asuta de su pilloncu acragallat sa folla de s'aràngiu! 3. is picinnedhos si funt acrogolliaos a su ciu ci est bennenno sa figamorisca Etimo srd. Traduzioni Francese rouler en cornet Inglese to crumple up Spagnolo estrujar Italiano accartocciare Tedesco zusammenrollen.

acroconài, acroconàre , vrb Definizione pigare crocone, arrennegu, dispraxere / acroconàresi de un'idea = incaschetare, tzacaresiche un'idea frimma in conca Sinonimi e contrari arrampedhai / abbetiae, afutare, airai, arrabbiai, arragiolire, arrannegai, inchibberare, inchietae, inchighiristai, inchimerai, infelai, infuterare, renignai Etimo srd. Traduzioni Francese s'obstiner, se mettre en colère Inglese to get angry, to become obstinate Spagnolo enfadarse, emperrarse Italiano incaparbire, arrabbiare Tedesco eigensinnig werden, zornig werden.

acúa , avb Definizione a cua, a cuba, a s'acua cua = a iscusi, chentza ndhe bíere e ne ischire nudha àtere, chentza si fàere a bíere / a s'acua de…, a s'acua mia, tua, sua, e gai = a iscusi de…, chentza ndhe ischire geo, tue, issu Sinonimi e contrari assicua, cuagua Frasi màndhigat a sa sola e a s'acua ◊ si sunt acordados a s'acua cua ◊ ma diàulu de búglia, innoramala: no fit solu s'iscusa de sa zenina, ca bicadu at una pudhighina e acua l'at posta suta de s'ala! ◊ a s'acua sua aia iscritu una lítera a Bobbore Etimo srd. Traduzioni Francese en cachette Inglese secretly Spagnolo a escondidas, a hurtadillas Italiano di nascósto Tedesco heimlich.

addaenànte, addaenànti , avb, prep: addainanti, addainnantis, addananti, addenanti, addiannantis, adenantis, daenante Definizione logu: ue si abbàidat; tempus: avb. tempus apustis, su chi depet o depiat bènnere, prep. innantis, tempus innantis / addainanti meu, tou, sou = prus a innantis de a mimi, de tui, de issu; prus addainanti, tempus addainanti = itl. in séguito Sinonimi e contrari ananti / innantis | ctr. addaesegus, aissegus, incuadas Frasi candho caminas abbàida addainanti ◊ su logu chi naras tue ch'est addainanti: no bi semus galu assupridos 2. abbaidaiant addainanti de a issos ◊ prego imbenujadu addainanti a s'altare ◊ addenanti a sos ojos mi est passada che istinchidha de fogu ◊ addainanti meu no bi cherzo a neune ◊ s'imbenujeit addananti sou ◊ nàralis chi benzant addaenante meu! 3. custu l'at nadu addainnantis de mòrrere ◊ a tempus addainanti faghimus custu puru Etimo srd. Traduzioni Francese en avant, avant Inglese ahead Spagnolo adelante Italiano avanti Tedesco vorn, später (Adv.), vor (Präp.).

adderétu , avb, nm Definizione a deretu: bene, de una manera chi andhat bene (si narat fintzes in adderetu); capacidade de fàere bene sa cosa Sinonimi e contrari afilu, bene / gheretzu, grabbu Frasi no ndhe faghet una adderetu! ◊ cussu paghennennudha de cosa in adderetu no ndhe faghet ◊ a medas annos cun fatueretu e totu bos andhet in adderetu! (G.Ruju) 2. a ndhe tenes de adderetu!… Etimo srd. Traduzioni Francese avec ordre, en ordre Inglese tidily Spagnolo con orden, bien Italiano ordinataménte, per bène Tedesco ordentlich.

afagotài , vrb: afangotai, fangotai Etimo itl. affagottare Traduzioni Francese mettre en ballot Inglese to bundle up Spagnolo enfardar Italiano affardellare Tedesco zusammenpacken.

afancedhàe, afancedhài , vrb: afantzedhare Definizione prnl., nau de cojuaos, su si dha intèndhere cun àtera fémina o cun àteru ómine, tènnere su fancedhu, sa fancedha Sinonimi e contrari afantare, amicare, amicitziare, ammestadai Frasi chi ti bollis afancedhai… ge dhui est cussa stàtua! ◊ mi siat mi siat… si est istorrada de su pobidhu e afancedhada cun su datori! Etimo srd. Traduzioni Francese vivre en concubinage Inglese to find a mistress Spagnolo tener amante Italiano avére o farsi l'amante Tedesco einen Liebhaber haben.

afaschinàre , vrb Definizione acapiare linna a fascinas, fàere a fasches mannas Sinonimi e contrari afascinare, afascinedhare Etimo srd. Traduzioni Francese mettre en gerbes Inglese to faggot Spagnolo engavillar Italiano affascinare Tedesco bündeln.

afassú, afassúa , avb Definizione a s'a. = a coredhu, ghetau apari, totu a méschiu chentza órdine perunu, a passiu, afaiu, a su chi unu at in gana Traduzioni Francese pêle-mêle en vrac Inglese upside down Spagnolo en desorden Italiano catafàscio Tedesco durcheinander.

afelonàdu , pps, agt Definizione de afelonare; chi est crepandho de s'arrennegu, de su tzacu / afelonau niedhu = arrinnegau meda Sinonimi e contrari acrumonau, afeladu, aprummonadu, ifeloniu, infelionau Traduzioni Francese en colère Inglese enraged Spagnolo colérico, furioso Italiano incollerito Tedesco zornig.

«« Cerca di nuovo