acoài, acoàre , vrb Definizione pònnere, andhare o istare s'unu aifatu de s'àteru, acoa, e fintzes abbandhonare; tirare agoa, tirare a longas, acostire cun sa coa a calecunu tretu comente faet unu carru o un'àteru mezu po carrigare o iscarrigare cosa Sinonimi e contrari acodiai / aisetare Frasi cussas pòberas terra sunt acoatas 2. sa zente est acoendhe: pro pagare isetat sas úrtimas dies Etimo srd. Traduzioni Francese se mettre derrière Inglese to put in line Spagnolo poner en hilera Italiano accodare Tedesco hintereinanderreihen.

addaeségus , avb, prep: addaisecus, addaisegus, addausegus, addesegus, addiassecus Definizione unu tretu apalas, unu tanti de tempus apustis de un'àteru / a. meu, tou, sou, e totu deasi Sinonimi e contrari acoacò, aissegus, apabas, daesecus, incuadas, indissecus, insegus | ctr. addaenanti, ananti Frasi pedalendhe a tota fua, a cudhu mi lu lasso addausegus ◊ custu pabilu est iscritu addaisegus puru 2. addaesegus meu nudha lasso, si no postas de pè in su terrinu ◊ lemis sa calada addesegus de crésia Etimo srd. Traduzioni Francese derrière Inglese before, back Spagnolo atrás, detrás Italiano diètro Tedesco hinten (Adv.), vergangen (Adv.), hinter (Präp.).

aisségus , avb, prep: asegus, assecus, assegus Definizione su tretu apalas de una cosa o de unu / avb. de tempus: a s'assegus = a úrtimu de totu, a fine e a candho, apustis; pigai a unu a lanas de asegus = leàrelu a purpedhas de culu Sinonimi e contrari acoacò, addaesegus, daesecus, incuadas, insegus | ctr. ananti 2. si est giradu a dogni ala e at bidu, própiu aissegus de una foza, un'afarighedhu chi pariat una mela allizada ◊ su soldadedhu at detzisu tandho de si cuare aissegus de una tabbachera 3. olvida, nessi, a s'assegus, s'amarigore de sa vida: ca no balet chi pentida ti boltes, poi, a insegus! ◊ a s'assecus sa bidha fit torrata unu burdellu niedhu che furesi 4. creimí ca ti pigu a lanas de asegus! Etimo srd. Traduzioni Francese derrière Inglese back Spagnolo atrás, detrás, tras, detrás de Italiano diètro Tedesco hinter, hinten.

calcanzíle , nm: carcangili, carcanzile, cracagnile Definizione sa parte de asegus, in is iscarpas, su giru a inghíriu de su cracàngiu, in pitzu de su tacone, s'ispronera Sinonimi e contrari bracangili / cdh. calcagnili Frasi s'óciu atentu connoschet s'imprenta de unu consumau carcanzile Etimo srd. Traduzioni Francese le derrière d'une chaussure Inglese heelside of the shoes Spagnolo talón Italiano parte posterióre della scarpa Tedesco hinterer Teil des Schuhes.

cambàre , vrb Definizione abbarrare, istare o lassare agoa, asegus, a una bandha, immentigare, sartare cosa lassandhodha chentza fàere; foedhandho de cosa chi si betat de un'istrégiu (abba, binu, late e cosas deasi), pèrdere, in su sensu chi una parte de sa cosa chi si betat no calat totu impare cun s'àteru ma torrat coment'e agoa in costas de s'istrégiu chi s'imbuidat e po cussu orruet a fora de s'istrégiu prenendho; rfl: èssere o fàere prus pagu de un'àteru Sinonimi e contrari acadiare, acogiai, codiare, coigiare, ilmentigare, incoizare, lassai, scaresci / scabidai Frasi l'apo sighidu e cambadu, a isse, ca deo camino prus lestru ◊ betendhe su late dae s'isterzu at cambadu e che ndhe at rutu a terra ◊ coita, no ti cambes, ca sinono est peus a sighire sos àteros! 2. seberade su menzus e cambade su malu! ◊ s'olia l'ant collida male: ndh'ant cambadu meda ◊ chentza nos ndhe sapire amus cambadu un'àrbure de olia chentza collida ◊ derisero apo cambadu sa lughe de fora alluta ◊ in binza amus cambadu fundhos chentza binnennados: tocat de andhare a s'atenta! ◊ so torradu ca apo cambadu cosa chi depia leare! 3. so essidu e apo cambadu sa lughe alluta ◊ abbàida si acobore apo cambadu sas craes mias in domo tua! 4. cussos za no si cambant: si lis daes una cosa, nessi ateretantu ti ndhe torrant! ◊ pro mandronia za no ti cambas, tue puru! Traduzioni Francese rester derrière qqn., qqch., être derrière Inglese to leave out Spagnolo dejarse atrás Italiano tralasciare, distanziare, lasciarsi diètro qlcs., qlc., stare diètro Tedesco auslassen, hinter sich lassen.

codiàre , vrb: acodiare, cuidare 1 Definizione lassare agoa a ccn. o una cosa camminandho passandho prus ainnanti, lassare cosa chentza fàere, chentza ndhe dha leare, lassare e bastat coment'e candho unu s'imméntigat, lassare o fintzes acabbare de fàere cosa; andhare aifatu de s'arrastu / no codiare cosa = furai totu Sinonimi e contrari acadiare, acogiai, cambare, cogiai, coigiare, incoizare, lassai, scaresci / sensai | ctr. pigai, furai Frasi essit foras de su semenadu e totora l'intórticat s'aradu o códiat terrinu ancora intreu ◊ su maridu fit mortu e l'at codiada sola chin sos fizos ◊ su teracu si at codiau sa ghistrale ◊ mamma aprontaiat donzi cosa, chena cuidare sas lezes 2. no nche codiabat sa missa mancu pro sas cosas prus bellas de custu mundhu 3. fae e chibudha, basolu, patatu e azu… no codiaias nudha! ◊ de matzone aumentant sos delitos: - no códiat porchedhu e ne anzone (D.Mele) Etimo srd. Traduzioni Francese laisser qqnqqch derrière soi, oublier qqch Inglese to omit, to disregard Spagnolo colar, dejar Italiano lasciare indiètro Tedesco unterlassen, jdn. zurücklassen.

daesécus, daeségus , avb, prep: daisecus, daisegus, dasegus, dausegus, desegus, diesegus Definizione apalas, s'ala contrària a ue unu (o una cosa) est abbaidandho; coment'e tempus inditat su passau / istare o èssere a daesegus de un'àteru = (nau de ccn.) èssere cunsiderau prus pagu, contare prus pagu; in daisegus meu, tou, sou, e gai Sinonimi e contrari acoacò, addaesegus, aissegus, incuadas, insegus | ctr. ananti, innanti Frasi su mundhu no torrat in daesecus! ◊ si podia torrare vinti annos a daisegus, tambene! ◊ a isse lu zughia in daisegus e no lu podia bídere ◊ dae dausegus sa mama altzaiat sa chintorza addopiada fatendhe finta de l'iscúdere ◊ custa brulla mi l'ant fata sos de daisegus ◊ a diesegus dhue fuit una cortiza ◊ ponidi in diesegus! 2. cussa cosa est in daisegus de domo ◊ si cuesit in diesegus de una punta ◊ cussa cosa est in dasegus de sa gianna ◊ neune si cheret a daesegus de un'àteru!◊ s'ómine est addainanti meu e deo so caminendhe in daisegus suo Etimo srd. Traduzioni Francese derrière Inglese behind Spagnolo detrás, atrás Italiano diètro Tedesco hinten, hinter, nach.

forròne, forròni , nm Definizione sa forra de su cracàngiu de is botinos, fintzes cracàngiu etotu Sinonimi e contrari / cdh. furroni 2. aiat ligadu s'àteru cabu de s'ispau a su forrone de sa bote Terminologia scientifica sbb Etimo srd. Traduzioni Francese renfort intérieur du derrière d'une chaussure Inglese inner backside of a shoe Spagnolo contrafuerte Italiano parte posterióre intèrna della scarpa Tedesco Futter.

ifàtu , avb, prep: infatu, ivatu Definizione in fatu, acanta ma agoa de ccn. cosa: cun númenes chi inditant tempus s’impreat fintzes coment’e agt. ma chentza acórdiu Sinonimi e contrari afatu, deavatu, fatu 2, imbeniente / apustis | ctr. ananti, innanti Modi di dire csn: unu infatu de s'àteru = itl. uno di séguito all'altro; andhare o èssere a tzapu ifatu = andai avatu de s'arau istrechendi a marra is leis mannas de terra; èssere, bènnere, andhare ifatu apare, de pare = unu ifatu de s'àteru, unu luego apustis de s'àteru; èssere ifatu de carchi cosa = impitzados a contivizare carchi cosa, o fintzas apilliados, in chirca de una cosa, apitu pro carchi cosa; torrare a ifatu in su tempus = torrai acoa, in daisegus; ifatu meu, tou, sou, nostru e gai; a s'infatu = apustis Frasi su pitzinnu andhat a innantis e issos sighent ivatu ◊ si mi cumbenit ti sigu infatu ◊ semus intrados isse a dainanti e nois ifatu ◊ su pudhéricu si firmat e non ponet ifatu ◊ giuco ifatu totu sa gustissa de s'Ísula ◊ beni ifatu nostru! 2. ispinghe su butonedhu tres vias ifatu de pare! ◊ passat santu Sidore cun is boixedhus suus infatu de is bòis de bidha ◊ cussa ndhe perdet sa conca infatu a s'ómine! ◊ at tentu sos fizos unu ifatu de s'àteru in pagu tempus ◊ bi at chie si gastat su dinari ifatu de sas féminas 3. non bi at àpidu dificultade peruna a si fàghere torrare su fúbbaru sa chida infatu (S.Patatu)◊ su santuaini ifatu lompia sos ses annos ◊ sa die ifatu so andhadu a iscola ◊ duas cidas a s'infatu ndi fiat arribbada sa novidadi a bidha Etimo srd. Traduzioni Francese derrière Inglese close, behind Spagnolo tras, detrás Italiano apprèsso, diètro Tedesco hinter.

isculivíta , nf: sculivita Definizione cropu giau cun sa manu aperta a nàdigas Sinonimi e contrari culifita, innadiada, innannariada, nadiada / ttrs. iscurivita Frasi sa mama li at sestadu duas isculivitas tzochedhosas, a su pitzinnu, ca at fatu dannu Etimo srd. Traduzioni Francese coup sur le derrière Inglese spank (ing) Spagnolo nalgada Italiano sculaccióne Tedesco kräftiger Schlag auf den Hintern.

traséri , nm Definizione de sa parte de apalas de sa carena, sa chi si ponet cicindho; (nau pl.) is alas de palas de unu bestire Sinonimi e contrari ciapanarju, ciapione, strafanàriu / bulla, coedha Terminologia scientifica crn Etimo ctl., spn. traser Traduzioni Francese derrière, arrière-train Inglese bottom Spagnolo trasero Italiano sedére Tedesco Gesäß.

«« Cerca di nuovo