arrebedhài , vrb: arrepedhae, arrepedhai, arrepedhare Definizione fàere fortza po no si lassare dominare; fàere fortza po no pònnere mente Sinonimi e contrari acromai, acumbuai, arrampedhai, arrebbellai*, calchedhare, calchidare, callidare, carcinai, screnciai Frasi sa màchina est arrepedhada e no si resessit a la pònnere in motu 2. chi no arrepedhas, tui no ses cuntentu! ◊ ma càstia custu impiegau arrepedhandu a su chi narat su síndhigu! Traduzioni Francese offrir de la résistance Inglese to rebel Spagnolo rebelarse Italiano ribellare, far resistènza Tedesco sich erheben, Widerstand leisten.

arregortzài , vrb: arregurtzai Definizione pònnere iscaza, orrugos de pedra, pedra pitica in is calancas, fossos, buidos, faendho muru, po prènnere, aparigiare Etimo ctl. regalzar Traduzioni Francese boucher des fissures avec de petits bouts de pierre Inglese to splinter again Spagnolo encascotar, rellenar Italiano riempire con schégge di piètra le fessure dei muri, rinverzare Tedesco mit Spänen oder Splittern verstopfen.

arresciòni , nm: arriscioni, arrintzone, arritzone, arritzoni, arruscioni, arrutzoni, erriscioni*, ritzone Definizione arritzoni de mata, de terra, de sicu, genia de animaledhu chi si faet sa tana in terra o in buidos de mata, essit solu a denote, portat sa pedhe totu ispinas (foras de sa bentre) e candho dhu tocant si faet a bòcia totu ispinosa a dónnia bandha; genia de animaledhu de mare, tundhu, piticu de sete o oto centímetros, a ispinas longas a dónnia bandha (arritzoni de mari o de tríscia); su primu corgiolu de sa castàngia, totu a ispinas longas; nau in cobertantza, su sutabbídhiu de sa fémina / is partis de un'a. de mari: scroxu, ispina, buca, títulas (oos, solu de s'a. fémina), sidhus (genia de bentosas) Sinonimi e contrari eritu*, ischissone / tzinnea, tzintzinu Modi di dire csn: intrada de leoni e bessida de arritzoni = fatura de chie si paret de chèrrere o de poder fàghere meda e agabbat a birgonza o no faghet nudha; is arritzonis (de mari) iscolant = perdent sos oos, che lis essint irfatos a brou Frasi dhoi at lèpuris, conillus e arruscionis ◊ portat is pilus círdinus coment'e un'arruscioni Terminologia scientifica anra, erinaceus aeuropeus italicus; anb, arbacia pustulosa, paracentrotus lividus, echinus acutus, e. melo, sphaerechinus granularis; rbr Traduzioni Francese hérisson, hérisson de mer Inglese hedgehog Spagnolo erizo Italiano rìccio, rìccio di mare Tedesco Igel, Seeigel.

arrítzu 1 , nm: erritzu 1, ritzu 2 Definizione orrughedhu minudu de calecuna cosa, fintzes bículu o tanchedhu de cosa a papare Sinonimi e contrari abighíngiu, brutura, grisu 1, rena, renza, rosca, solla Frasi dogna arritzu ti parit una trai ◊ bis s'arritzu me is ogus de su bixinu ma no su truncu chi portas tui ◊ a pràngiu teneus malloredhus cun ghisau, arritzus de sartitzu e tomatas ◊ in sa símbula no dhui lassàt un'arritzu de pódhini Cognomi e Proverbi smb: (S)arritzu Traduzioni Francese fétu, grain de poussière Inglese speck Spagnolo pizca Italiano brùscolo Tedesco Körnchen.

arrómu , nm Definizione est su betare frores o erbas o cambos po bellesa Sinonimi e contrari arramadura Frasi ant portau fròngia po arromu ◊ po Corpus Domini andastus a segai arromu e arromastus sa bia Terminologia scientifica sntz Etimo srd. Traduzioni Francese jonchée de fleurs Inglese decking with flowers Spagnolo el decorar con flores Italiano infiorata Tedesco Blumenschmückung.

arróscu , nm, nf: arruscu, orrusca, rusca* Definizione su pígiu de corgiolu chi abbarrat a su suérgiu apustis bogau su ortigu, corgiolu de is matas Frasi bollu su ortigu cun s'arruscu interu comenti ndi dhu bogant de su truncu de su suérgiu Terminologia scientifica rbr Traduzioni Francese seconde couche externe de l'écorce du chêne-liège Inglese second rind of cork-tree Spagnolo segunda capa del corcho Italiano secónda scòrza del sùghero Tedesco die zweite Korkrinde.

arveghínu , agt: berbechinu*, elveghinu, vervechinu Definizione chi est de brebè; nau in suspu de unu, chi est tontu o de pagu contu coment'e is brebès, o chi deasi dhu càrculant Sinonimi e contrari irvechinu Frasi su pópulu arveghinu ant de trampare Traduzioni Francese de brebis Inglese sheep's milk cheese Spagnolo de oveja Italiano pecorino Tedesco Schaf…

àrviu , nm: àviu 1 Definizione cosa chi si arrennescet a ischire de calecuna chistione; capacidade de pigare is fragos; fintzes marcu, neghe, mància chi abbarrat de calecunu male / pigai àrviu de ccn. cosa = leare oru, chircare de ndh’ischire, bènnere a ischire, pigai s’arrastu Sinonimi e contrari arviedhu, assunta, indíscia, seru, sudhitura / annasu, arrasta Frasi is arrúndilis si pesant a bolai fintzas a candu no intendint àrviu de luna prena ◊ ndi apu inténdiu un'arviedhu a trevessu chi ses isposa ◊ arguai si teniat àrviu de unu nemigu: dhu carriàt finas a dhu fai a chirriolus! 2. s'àxina ocannu tenit àrviu de pesti niedha ◊ su chi fint chirchendhe l'at agatadu su cane cun s'àviu ◊ paret cane de cassa chi at pigau àviu a crachi cosa! Etimo srd. Traduzioni Francese connaissance, avoir vent de qqch. Inglese inkling Spagnolo indicios Italiano sentóre Tedesco Witterung.

asciugàriu , nm: sciugàriu Definizione su bene, totu is trastos de sa cojuada noa: istrégiu, trastos, bestimentu, mobbília e àteru Sinonimi e contrari aciva, ammanitzu, pannamenta Etimo spn. axuuar Traduzioni Francese trousseau de jeune fille Inglese trousseau Spagnolo ajuar, equipo Italiano corrèdo della spòsa Tedesco Aussteuer.

assaghinàre , vrb Definizione isciúndhere su logu, sa cosa, de saghina, de orrosu Sinonimi e contrari issaghinare, saurrare Etimo srd. Traduzioni Francese faire devenir humide de rosée Inglese to wet with dew Spagnolo rociar Italiano bagnare di rugiada Tedesco mit Tau benetzen.

assainetàre , vrb Definizione pònnere sainete, giare sabore bonu a sa cosa de papare Sinonimi e contrari insaboriai | ctr. isaboriare Etimo srd. asainetar Traduzioni Francese donner de la saveur Inglese to flavour Spagnolo sazonar, sainetear Italiano insaporire Tedesco würzen.

assanniàda, assannigàda , nf Definizione cropu de sanna Sinonimi e contrari issannada Frasi assanniadas e mossos de sirbone ◊ lassa istare sa figu biculada, ca si bi agatas calchiunu bobboi ndhe podes àere un'assannigada… (B.Mureddu) Etimo srd. Traduzioni Francese coup de défense Inglese bite with the fangs Spagnolo colmillazo Italiano zannata Tedesco Hieb mit den Hauern.

asserilàu , pps, agt: assirilau Definizione de asserilare; chi est làngiu meda, nau de porcu chi giughet gremes Sinonimi e contrari lagnu, marriu Traduzioni Francese infesté de vers, plein de vers Inglese wormy animal Spagnolo animal verminoso Italiano animale verminóso Tedesco Tier voller Würmer.

assessoràu , nm Definizione parte de un'amministratzione púbblica, cumpartimentu chi pertocat is afàrios, is fainas, is impreos de una matessi genia (es. trebballos e òperas púbblicas, cultura, su personale o àteru) e incàrrigu a chie dhu depet contivigiare Traduzioni Francese mandat de conseiller Inglese assessorship Spagnolo concejalía Italiano assessorato Tedesco Assessorat.

assortàdu , agt: assortau, assultatu Definizione bene assortadu, chi tenet bona sorte, bona fortuna, dícia Sinonimi e contrari addiciadu, afoltunadu, auradu, aurosu, diciosu, fadosu, iscofadu, orbau | ctr. irfortunadu, mabassortau Modi di dire csn: èssere assortadu = bene assortadu, tènnere fortuna; èssere male assortadu = irfortunadu, àere males, dirgràssias mannas Etimo srd. Traduzioni Francese qui a de la chance Inglese lucky Spagnolo afortunado Italiano fortunato Tedesco glücklich.

astoremarínu , nm Definizione stori de pisci, de sa púliga, genia de pigione papadore de petza chi faet abbitu in logos de istagnu Terminologia scientifica pzn, circus aeruginosus Traduzioni Francese faucon de marais Inglese duck-hawk Spagnolo arpella, borní Italiano falco di palude Tedesco Rohrweihe.

àstua , nf: àstula Definizione orrughedhu de linna minore, crutzu e ladu, bogau o segau unu pagu de longu, a isperradura, segandho e iscudendho a segure; genia de naturale de ccn. / àstua de prana = apranadura Sinonimi e contrari alciuza, doladu, gliesca, iscata, isciapa, schedra, taza / naturale Modi di dire csn: bogai à. de unu truncu, faisí a àstulas; betare s'à. de unu a un'àteru = pigai is difetus de un'àteru; andhare in àstula (nadu de unu) = èssere astulau, irdeortu, pagu atentu faghindhe cosa Frasi àstula negat d'esser de presone, ma su truncu est de veru delincuente (B.Asili) 2. pro s'àstula mala chi at, lu leant totu de lantza e de punta ◊ bae chi già li at betadu, s'àstula de su babbu! Cognomi e Proverbi prb: àlbori orrutu, totus dhi bogant àstula Etimo ltn. astula Traduzioni Francese éclat de bois Inglese splinter Spagnolo astilla de madera Italiano schéggia di légno Tedesco Holzsplitter.

atafiaméntu , nm Definizione su papare a meda, impresse, papada manna Sinonimi e contrari abbentrada, abbrentosicada, abbrentosichedhada, abbuzada, atatamacada, atatina, isbuserigada Etimo srd. Traduzioni Francese action de gaver Inglese big-feed Spagnolo atracón Italiano scorpacciata Tedesco Fresserei.

ataleschí , cng Definizione a tales chi… = a manera chi…, a puntu chi… Frasi avisant sos fideles ataleschí acudant a crésia ◊ a tales chi viva friscu e sanu ◊ onora a su babbu e a sa mama a tales chi bivas tempus meda ◊ si un'istante iscultaias, a tales chi piús no ti ndhe bantes, ti proao in rejones apagantes Traduzioni Francese de sorte que, afin que Inglese so that Spagnolo para que Italiano talchè, affinchè Tedesco so daß, damit.

atèndhere , vrb: atendi, atèndiri, atènnere Definizione tènnere contu, giare atentzione a unu trebballu, a una faina, a una persona po su chi dhi podet serbire, fàere faina; fintzes serbire, abbàlere de fàere fortza / pps. aténdhidu / atèndiri de… = sassiare de…, cun…; atendhe!, atendhide! = bai, baxei, faghe, faghide su chi azis de fàghere, no irbies/irbiedas pro me, itl. prego! Sinonimi e contrari achistiri, contifizare, oloire | ctr. irbandhonare, lassai Frasi sas sorres la fint atendhendhe ca aiat tentu unu fizu ◊ bellu grassu cuss'animali: bai ca si atendit! ◊ no podeus atendi mancu custus duus fillus piticus ◊ bazi, atendhide si azis de fàghere! ◊ sos pitzochedhos depent atèndhere in famíllia, puru! ◊ donzunu devet atènnere a sas fainas suas ◊ mi ndi andu ca tengu cosa de atendi 2. cun s'artrosi chi tengu mancu is brutzus mi atendint prus, e is didus a su própiu! 3. is matas po crèsciri de prus tocat a dhas atendi de àcua Etimo itl. attendere Traduzioni Francese prendre soin, s'occuper de qqn, qqch. Inglese to attend, to look after Spagnolo atender Italiano accudire, dedicarsi, badare a qlcs., a qlc Tedesco versorgen, pflegen.

«« Cerca di nuovo