aggrillàu , agt Definizione nau de ccn., chi portat bibbigorrus, ideas istrambecas in conca Sinonimi e contrari acascabellau, dengosu, schinitzosu Etimo srd. Traduzioni Francese qui est plein de lubies Inglese to be full of whims Spagnolo soliviantado Italiano che ha grilli per la tèsta Tedesco wer Grillen im Kopf hat.

agúglia , nf Definizione su pische chi narant agu de mari, genia de pische longu e fine, a murru puntudu meda Terminologia scientifica psc, belone belone Traduzioni Francese aiguille de mer Inglese needlefish Spagnolo aguja Italiano agùglia Tedesco Hornhecht.

ainàta, ainàtza , nf: ainnatza Definizione su chi abbarrat de s'àghina pustis bogau su mustu (fodhone, sèmene, iscovili o isporra) Sinonimi e contrari banatza* Traduzioni Francese marc de raisin Inglese marc Spagnolo orujo Italiano vinàcce Tedesco Weintrester.

ajúca , nf Definizione genia de erba ispinosa, mala in is laores, ma impreada fintzes po cura Sinonimi e contrari arrestabboi, erbanighedha, sorighina, spinedopis, stasibbois, stragabbois Terminologia scientifica rba, Ononis spinosa Etimo srdn. Traduzioni Francese genêt de corse, arrête boef Inglese ononis spinosa (bot.) Spagnolo gatuña Italiano restabùe Tedesco Dornige Hauhechel.

albinàre , vrb Definizione fàere biancu cun late de crachina Sinonimi e contrari illatare, illatinare, imbarchinai, inalbinare, incalchinare Etimo srd. Traduzioni Francese blanchir, enduire de plâtre Inglese to whiten, to plaster Spagnolo enjalbegar Italiano imbiancare, intonacare Tedesco tünchen, verputzen.

albúciu , nm Definizione s'arraighina grussa chi portat s’abrutzu Terminologia scientifica rbr Etimo ltn. albucium Traduzioni Francese bulbe de l'asphodèle Inglese bulb of the asphodel Spagnolo bulbo del asfódelo Italiano bulbo dell'asfodèlo Tedesco Asphodillzwiebel.

alghentàre , vrb: arghentare Definizione fàere in colore de prata; pònnere in su fogu a iscagiare bene e imbudhidare, nau mescamente de s'ógiu: a. s'ógiu, su mele, sa saba Sinonimi e contrari arrafinai, assendrare Frasi sa bidhia s'arghentat a primu manzanu, la basat su sole e ch'est isparia ◊ s'ozu de lestínchinu l'amus arghentau in sa sartàghine Etimo ltn. recentare Traduzioni Francese dépurer, raffiner, réchauffer de l'huile Inglese to purify, to heat the oil Spagnolo refinar aceite Italiano depurare, raffinare, riscaldare l'òlio Tedesco klären, läutern, das Öl aufwärmen.

alguzínu , nm: argazinu, arguginu, arguzinu Definizione chie custódiat gente ingalerada; una genia de gioga minuda Sinonimi e contrari gioghita Traduzioni Francese geôlier, gardien de prison Inglese warder Spagnolo carcelero Italiano carcerière Tedesco Gefängniswärter.

allardàre, allardiài , vrb Definizione pònnere lardu, ingrassare; istidhigare su lardu allutu a sa petza orrostindho, pònnere fitas de lardu a sa petza coendho; rfl. nau de ccn., su si crèdere meda / allardàresi de una cosa = abantaisí de calincuna cosa Sinonimi e contrari illardionare, ingrassai, saginai / istedhiare, preutire, untinare Etimo srd. Traduzioni Francese prendre de l'embonpoint Inglese to fatten, to lard Spagnolo engordar, mechar Italiano diventare pìngue, lardellare Tedesco dick werden, spicken.

allentorídu , pps, agt Definizione de allentorire; chi est isciustu de su lentore Sinonimi e contrari allentoratu, saghinadu, saghinosu 2. s'erva oe est tota allentorida ◊ sa terra est allentorida dae sa note Traduzioni Francese humide de rosée Inglese dewy Spagnolo rociado Italiano rugiadóso Tedesco tauig.

allentoríre , vrb: lentorire* Definizione isciúndhere de lentore Sinonimi e contrari allentorai, insaurrare, issaghinare Traduzioni Francese faire devenir humide de rosée Inglese to wet with dew Spagnolo rociar Italiano bagnare di rugiada Tedesco mit Tau befeuchten.

allutonài , vrb Definizione pònnere giros de latone a calecuna cosa 2. at agatau una bella pipa allutonada Etimo srd. Traduzioni Francese cercler de laiton Inglese to rim with brass Spagnolo zunchar con latón Italiano cerchiare di ottóne Tedesco mit Messing überziehen.

altudhàre , vrb: artudhare, artzudhare, astudhare, atudhare Definizione pònnere sa tzudha, fàere inteterare su pilu, intrare su fritu de s'assíchidu, de sa timoria; fintzes arrennegare Sinonimi e contrari aciuciudhae, altudhire, apilurtzie, arpilare, assunciudhai, aturtudhire, atzultzudhare, impilurtzai, impriutzai Frasi fit artudhadu a su fritu e a su fàmene 2. mamas chin fizos morzendhe de fàmine sunt cosas chi faghent altudhare ◊ un'aerita de ispreu mi artudhat sa carena (P.Fae)◊ si li fit atudhada sa carena pessandhe de pòdere favedhare gai a su frade (S.Spiggia)◊ mancari si artzudhet, isse, si dha faent abbassare sa coa! ◊ mi ndhe altudhat sa pedhe Etimo srd. Traduzioni Francese faire dresser les cheveux sur la tête (herisser), frissonner de froid, frissonner d'horreur Inglese to make s.o.'s hair stand on end, to shudder Spagnolo espeluznar, ponérsele los pelos de punta Italiano far rizzare i capélli, rabbrividire Tedesco die Haare sträuben, schaudern.

altudhíre , vrb rfl: altzudhire, artudhire, artzudhire, astudhire, atudhire Definizione atzutzudhire, pònnere sa tzudha, inteterare su pilu de su fritu, de s'assíchidu o de sa timoria, de s'isprama Sinonimi e contrari aciuciudhae, altudhare, assunciudhai, aturtudhire, atzudhai Frasi sos pilos mi si fint altzudhidos ca mi pariat de intèndhere ispisinzu de pessones ◊ unu cane orulendhe ti astudhit sas palas de ispreu ◊ bastat solu un'umbra dai tesu chi bos faghet altudhire onzi tudha ◊ s'assuconu l'aiat fatu atudhire cantos pilos giughiat ◊ solu a bi pessare si mi artzudhint sas palas! Etimo srd. Traduzioni Francese en avoir la chair de poule Inglese to get goose-flesh Spagnolo espeluznar Italiano accapponare Tedesco schauern.

àmbulu , nm Definizione sa capacidade o fortza de andhare; su movimentu de su brasciolu dormindho su pipiu; s'incannada po brinchidare Sinonimi e contrari passu / bantzicadura, nannicadorju Frasi esso a mi chilcare trabàgliu, ca so ancora in edade e s'àmbulu no mi mancat ◊ cussu est cadhu chi tenet àmbulu ◊ su pitzinnu, a nitzuledhu, fit sighindhe s'àmbulu de su brassolu candho sa mama lu fit ninnendhe ◊ mancari triziledha comente paret at s'àmbulu bellu de trabagliare Etimo srd. Traduzioni Francese action de marcher, balancement Inglese walking ability, rocking Spagnolo ambulación, balanceo Italiano capacità di camminare, dondolìo Tedesco Fähigkeit zu laufen, Geschaukel.

ammamizàre , vrb: ammammizare Definizione nau de animales e de gente, andhare, acortzire a sa mama, cricare sa mama po amparu; istare o èssere atacaos meda a sa mama Sinonimi e contrari ammammaritzare Frasi cussos crabitos si sunt ammamizados Etimo srd. Traduzioni Francese se réfugier dans les bras de sa mère Inglese to shelter by one's own mother Spagnolo enmadrarse Italiano rifugiarsi prèsso la madre, èssere mólto attaccato alla madre Tedesco sehr an der Mutter hängen.

ammammaritzàdu , pps, agt Definizione de ammammaritzare; nau de ccn., chi est tropu atacau a sa mama Sinonimi e contrari cdh. ammammariciatu Traduzioni Francese qui est dans les jupes de sa mère Inglese mummy's boy Spagnolo madrero Italiano mammóne Tedesco sehr an der Mutter hängend.

ammarmuraméntu , nm Definizione su ammarmurai, su si che ifridare tropu de sa carena Sinonimi e contrari artanadura, ateterigamentu, sfritoru Etimo srd. Traduzioni Francese coup de froid Inglese frostbite Spagnolo aterimiento Italiano assideraménto Tedesco Erfrierung.

ammesài 1, ammesàre , vrb Definizione fàere a mesu, imbuidare un’istrégiu fintzes a sa metade, bogandhondhe sa metade de sa cosa Sinonimi e contrari immesare, ismesujare Etimo srd. Traduzioni Francese partager en deux, réduire de moitié Inglese to halve Spagnolo dividir en dos Italiano dimezzare Tedesco halbieren.

ammestadài , vrb: ammistadai, ammisterai Definizione fai ammistadi o tenni un'ammistadi, nau de cojuaos, su si dha intèndhere cun àtera fémina o àter'ómine (ma si narat fintzes in su sensu de amighéntzia cun chiesiògiat) Sinonimi e contrari afancedhae, afantare, amicare, amicitziare Frasi Micheli abbetiosu, no mi bollu ammistadai…◊ su tali, mancai béciu e babbu de tantis fillus, si est ammistadau cun d-una piciochedha 2. is duas famíglias fiant ammistaradas e biviant totus impari Etimo srd. Traduzioni Francese vivre en état de concubinage Inglese to maintain an illicit affair (love) Spagnolo amistarse, amancebarse Italiano intrattenére una relazióne amorósa illécita Tedesco ein außereheliches Verhältnis unterhalten.

«« Cerca di nuovo