aliverràre , vrb rfl Definizione atrotigare, allacare, nau de su linnàmene friscu Sinonimi e contrari arrevelai, atrotiai, colembrai Traduzioni Francese se tordre (se dit du bois frais) Inglese to twist Spagnolo alabearse Italiano contòrcersi (détto del legname frésco) Tedesco sich verkrümmen.

arràspa , nf: raspa* Definizione aina de ferru chi portat coment'e iscatighedhas artzadas o dentes paríviles po ifinigare linna a arrasigadura Frasi li at mancadu un'ispidu de linna e unu conzu de arraspa, biancu Terminologia scientifica ans Traduzioni Francese râpe à bois Inglese rasp Spagnolo escofina Italiano raspa Tedesco Raspel.

àstua , nf: àstula Definizione orrughedhu de linna minore, crutzu e ladu, bogau o segau unu pagu de longu, a isperradura, segandho e iscudendho a segure; genia de naturale de ccn. / àstua de prana = apranadura Sinonimi e contrari alciuza, doladu, gliesca, iscata, isciapa, schedra, taza / naturale Modi di dire csn: bogai à. de unu truncu, faisí a àstulas; betare s'à. de unu a un'àteru = pigai is difetus de un'àteru; andhare in àstula (nadu de unu) = èssere astulau, irdeortu, pagu atentu faghindhe cosa Frasi àstula negat d'esser de presone, ma su truncu est de veru delincuente (B.Asili) 2. pro s'àstula mala chi at, lu leant totu de lantza e de punta ◊ bae chi già li at betadu, s'àstula de su babbu! Cognomi e Proverbi prb: àlbori orrutu, totus dhi bogant àstula Etimo ltn. astula Traduzioni Francese éclat de bois Inglese splinter Spagnolo astilla de madera Italiano schéggia di légno Tedesco Holzsplitter.

calastrínu , nm: calestrinu Definizione genia de traessa po mantènnere duas bigas de calecuna cosa acostias apare Etimo itl. Traduzioni Francese mince pièce de bois servant de support Inglese small chock Spagnolo telera Italiano calastrèllo Tedesco Unterlegebalken.

cóncu , nm: cuncu Definizione genia de istrégiu, mescamente de linna a pònnere a papare a su porcu, a catzigare su furesu, s'àghina, ammurgiare su casu; concale de porcu / bufare totu a unu c. = totu a unu tirone, chentza torrare àlidu Sinonimi e contrari lacu, pica Frasi pica cussa baca e múrghela a cussu concu de preda ◊ sos bervegarzos zughiant murtorzos, zodharzos e concos pro ammurzare su casu 2. in sa funtana at bíbiu abba chin sas manos a concu 3. pigat unu tzicherone de late e si che dhu bufat totu a unu cuncu ◊ bidindhe cudha isprammada bi faet bufare unu cuncu de abba Cognomi e Proverbi smb: Concu Terminologia scientifica stz Etimo srd. Traduzioni Francese auge en bois Inglese big wooden basin Spagnolo recipiente de madera Italiano gròssa cónca di légno Tedesco großes Holzgefäß.

cràchi , nm: cràchibi, cràchili, cràchini, cràchiri Definizione matedu bàsciu e cracu, tibbiu, logu prenu de linna a cracu, prus che àteru de tupas ma fintzes de matas mannas Sinonimi e contrari bedutzu, cascaràgliu, crachiredhu, craxili, frascarzu, lita, mateda, màtula 1, molalzu, stovina, tèpere 1, tuparzu, tupedu / cdh. tziresa Modi di dire csn: lassai a unu in campu e in c. = lassare a unu solu, totinduna, a si arranzare, lassare cun trinta e cun baranta, itl. piantare in asso; èssiri totu in campu e in c. = èssere abbertu in campu, totu in abbertu Frasi funt cràchiris mannus cun cerbus, murvonis e sirbonis ◊ seu passau in rocas liscinosas e cràchinis de tiria (A.Casula)◊ depeus andai a cussu crachixedhu a dhu scampiai Terminologia scientifica slg Etimo srd. Traduzioni Francese maquis, bois Inglese ground with branches Spagnolo hojarasca, espesura Italiano frasconàia Tedesco Gezweig.

cuàssia , nf Definizione genia de linna e meighina chi si ndhe faet Terminologia scientifica mtm, Quassia amara Traduzioni Francese bois de quassia Inglese quassia Spagnolo cuasia Italiano quàssio Tedesco Quassienholz.

elichétu , nm: elighedu Definizione litu, padente, catza de élighes, de íllighes Sinonimi e contrari elicarju, elichedharju, elichinu, landari Etimo srd. Traduzioni Francese bois de chênes verts Inglese ilex wood Spagnolo quejigar, encinar Italiano leccéto Tedesco Steineichenwald.

fagallòni, fagaròne , nm: fogadoni, fogalloni, fogarone, fogaroni, fogorone, fogoroni Definizione fogolone, muntone mannu de linna fatu coment’e a pinnatzu o fogàgia chi si allúmiat po festa (mescamente a sant'Antoni); fogu in sa forredha tropu mannu / comares, compares de fogarone = sos chi si faghent a compares brinchendhe su fogu chi si atzendhet su sero de su pésperu de santu Zuanne Sinonimi e contrari catassa, fochilada, fochina, foghidoni, fogone 2, olone Frasi s'annu passau po sa festa no ant allutu mancu su fogalloni ◊ su fogarone est traghidendhe e istinchidhendhe ◊ s'éspuru fadeus duus fagallonis: in pratza de crésia e a s'intrada de sa bidha ◊ che sunt boghendhe sa moda de su fogarone ca faghent àteru dannu, cun su logu azummai chentza prus àrbures 2. aite lu faghes cussu fogarone, candho no est mancu fritu?! Traduzioni Francese feu de bois Inglese bonfire, stake Spagnolo hoguera Italiano falò, rògo Tedesco Freudenfeuer, Brand.

fochilàda , nf: foghilada Definizione muntone de malesa posta a dh’abbruxare, abbruxandho; su singiale chi abbarrat de terra abbruxada inue dhue ant abbruxau muntone mannu de cosa; unu tanti de cosa, meda, betada in su fogu a còere Sinonimi e contrari fadhixada, fagalloni, fogara, foghidoni, foghilalzu / foxinada Frasi a lucore de fochiladas si moghent sas umbras impressias ◊ contamus unu contu arrostíndhennos fava a fochilada (G.A.Solinas)◊ at fatu una foghilada e at brusiadu cosa de imbarratzos Etimo srd. Traduzioni Francese feu de bois Inglese bonfire Spagnolo hoguera, fogata Italiano falò Tedesco Feuer.

intupài, intupàre , vrb Definizione cuare in mesu de is tupas, o fintzes cuare bastat chi siat; prènnere su logu de tupas, de matas Sinonimi e contrari abbuare, acuae, ammagare, apatai, atanai, atrabentare, imbusare, impertusare, intanae, intuzare / atupare, imbuschire, intupire Frasi cussu s'intupaiat a su primu pispisu de sos passos ◊ su pilloni cantat intupau in sa cresuri ◊ sas aes s'ispérrumant intupèndhesi in sos pustialvos ◊ s'intupat in sa traja su puzone ◊ ses sempri intupendimí totu, che is topis! ◊ babbu si est intupadu intro de domo Etimo srd. Traduzioni Francese cacher dans un bois, cacher Inglese to hide in a wood, to afforest Spagnolo emboscar Italiano imboscare Tedesco im Wald verbergen.

landàri, landàriu , nm: landhare 1 Definizione logu de landhe, padente de crecos o ílighes chi dhue faet su landhe Sinonimi e contrari elichetu Frasi su bandhidore dat sa voche chi su landhare est apertu ◊ is procus pascint in su landàriu Etimo srd. Traduzioni Francese chênaie, bois de chênes verts Inglese ilex grove (oak) Spagnolo montanera, bellotero Italiano quercéto, leccéto Tedesco Eichenwald.

latítera , nf: letítera, letzítera, litítera Definizione pisu de coloru, giponi de sordau, genia de erba chi faet a cambu longu longu, bona meda po bestiàmene Sinonimi e contrari lepurisposu 1 Terminologia scientifica rba, Lathyrus sylvestris, L. clymenus Etimo ltn. latirida, lacterida Traduzioni Francese gesse de bois Inglese chickling Spagnolo alverja Italiano cicérchia selvàtica, èrba gallétta Tedesco Waldplatterbse.

línna , nf Definizione s'intessidura errica de carbóniu de su matedu, mescamente sa parte prus tostada chi format arraighinas, truncu e naes, impreada siat coment'e materiale a fàere fortza, aguantare cosa, po fàere òperas, trastos (linna de òpera) e siat po fàere fogu (linna de abbruxare); si narat fintzes po àrbure, mata / min. linnighedha (fintzas l. metzana, mala); linna froria = tachedhada po bellesa Sinonimi e contrari linnàmine / mateda Modi di dire csn: l. fine, russa, frisca, birde, sica, noa, begra, iscratzadita, lenta o corriata, tosta, modhe, istochina, sana, mantzada, prudigada; l. palassolina = linna de logos umbrinos, prus mala a tènnere, faghet fumu; l. de scomu = ischimadura, is nais prus finis; l. de trunca = cambas russas, linna a cannone, ma no truncu; sa l. intrat in tènnere = alluit, pigat fogu; èssere, èssereche in l. o andhare a l. = èssiri fendi, seghendi o corbendi l., andai a segai o corbai e portai linna; fàghere l. = segare linna dae sas àrbures amminudèndhela de pòdere andhare bene a la ghirare e a l'impreare in su fogu; bogare l. = nadu de s'àrbure, fàghere rampos noàdiles, nadu de linna segada posta in carchi logu, batire o bogarendhela a fora, nadu de l. russa a cannone o a truncu, isperrare, fàghere a ascra; l. de còghere = linna addata po còiri su pani in su forru, ni tropu fini e ni tropu grussa, a nais; l. de òpera = linna bona chi no si tzacat, chi durat meda, chi abarrat bella, imperada pruscatotu a fai trastus (es. l. de nuxi); mastru o maistu de l. = fusteri, chi trabballat sa linna; linnu malu = costi, olàdighe; secàresi de l. bona, in l. bona = èssere de carena forte, durare a betzu mannu; èssere sicu che l. = marriu meda (nau de genti); assutu che l. = (nau de cosas de papai) portai pagu àcua, pagu suci; fàghere l. in s'àrbure ruta = aprofitai de su mali de ccn; zenias de linnas, erbas o matighedhas: l. de santu Perdu = erba de prugas (Thymelaea tartonraira), l. o nuxi furistera (Ailanthus glandulosa, Melia azederach), l. sapunaria (Saponaria officinalis) Frasi sa linna pro no si tarulare cheret segada in sa luna sua ◊ sa linna frisca in su fogu iscupetat ◊ su monte unu tempus fit alburadu e prenu de linna ◊ linna mala, custa: si faghet niedha, ma foras a intrare in tènnere! 2. toca, immoi donamí a bufai ca portu sa buca e su gúturu sicaus che sa linna! 3. sos duos zòvanos si secabant de linna bona e no fit una note de abra chi lis poniat pagura Cognomi e Proverbi smb: (De)linna / prb: pinta sa linna e màndhala in Sardinna ◊ a linna sana no intrat bremi ◊ in s'àlvure rutu totus bi faghent linna Etimo ltn. ligna Traduzioni Francese bois Inglese wood Spagnolo madera, leña (fogu) Italiano légno, légna Tedesco Holz.

linnàmene, linnàmine, linnàmini , nm Definizione prus che àteru linna de òpera, segada a misura ma de sighire a trebballare in fine (tàulas, bigas, currentes, murales e àteru), comente dha manígiant is maistos de linna, is maistos de muru e àteros / l. sicau, nuosu, sentza de corria = irmurtidu e sicu, chi zughet nodos, chi est modhe e no isascruzat Frasi custu linnàmini est arnau ◊ su mastru de linna cheret linnàmine a triballare Etimo ltn. lignamen Traduzioni Francese bois Inglese timber Spagnolo maderamen Italiano legname Tedesco Nutzholz.

líta , nf, nm: litu 1, litzu 1 Definizione logu de linna meda, de tupas e matas Sinonimi e contrari crachi, linnari, mateda, padente, tuparzu, tupedu Modi di dire csn: litu pedrosu = padente de àteras eras geológicas furriadu a pedra; una lita de ruo, de letítera = donnaghe de rú, unu ruarzu, unu logu totu carrarzadu de letítera Frasi forsis sonniaias chelu craru, càntigos, frinas tébias e litos già fozidos (M.S.Cocco)◊ disdiciada, cun dolore torresit a su litu atupadu ue pechesit tzega de amore ◊ sos litos sunt a carvone, cun totu custos fogos Etimo srdn. Traduzioni Francese bois épais Inglese thick forest Spagnolo bosque espeso Italiano bòsco fitto Tedesco dichter Wald.

murriòne , nm Definizione bruncu de linna, mescamente unu crispione; sa punta de s'iscala de su carru Sinonimi e contrari arrasolu, barasone, ghirrisone, raspisone, tupisone Etimo srd. Traduzioni Francese rejet, rejeton, brindille, petit bois, ronce Inglese knotty branch Spagnolo tocón Italiano brónco Tedesco Klotz.

padènte, padènti , nm: patente, podenti, potente Definizione logu totu matas mannas e medas, cracas, pruschetotu nau de is chi creschent a solas e pruschetotu candho is matas funt ílighes / sóriche de p. = sorigàrgia; p. de ceréxias, de arrú = donnaghe de cariasas, de rú Sinonimi e contrari catza 1, tràbine Frasi fit unu monte bestiu de unu padente d'éliches ◊ est unu padente de chercos ◊ iscapat a fuiri coment'e unu lampu, fuit de su campu a mesu su padenti! (E.Pintor Sírigu)◊ in su monte bi at unu potente de éliches ◊ sa própia linna de monti abbruxat su podenti ◊ cussu castedhu si aghetat in mesu de unu padenti cracu Terminologia scientifica slg Etimo ltn. patente(m) Traduzioni Francese bois, fôret Inglese wood Spagnolo bosque, selva Italiano bòsco, forèsta, sélva Tedesco Wald.

pirédhu 1 , nm Definizione genia de crau fatu de linna; in calecunu logu est fintzes s'ingurtidórgiu Sinonimi e contrari giau, obbibi, pilu 1, pirodhu / agaju, àngua, gagaju, gragaristu, saxinedhu Frasi sa crabiga no si ndh'essit dae s'iscala ca a s'ala prus fine zughet unu piredhu a la muntènnere Cognomi e Proverbi smb: Pireddu Etimo srd. Traduzioni Francese cheville de bois Inglese wooden pin Spagnolo clavija, espiga Italiano cavìcchio, chiòdo di légno, piuolino Tedesco Holzpflock, Holznagel.

scabéciu , nm: iscabece* 1, scabetzu, scambéciu Definizione genia de mata americana chi faet linna tostada, de òpera, bona fintzes a tínghere in colore de binu Sinonimi e contrari brasile 1 Frasi sa mata de s'arenara bogat frori 'e scabéciu… mamma est arrennegara ca babbu est tropu béciu! Terminologia scientifica mt, Haematoxylum campechianum Traduzioni Francese campêche, bois de campêche Inglese logwood Spagnolo palo de campeche Italiano campéccio Tedesco Blaubaum.

«« Cerca di nuovo