camaràda , nf: cambarada, cambarara, camerada, cumbarada Definizione chedha manna de gente Sinonimi e contrari bricata, codroxa, fiotu, rucrada, tròpara, trumada Frasi s'impiegau at fatu bruncus trotus candu at biu totu cussa cambarada de genti aspetendidhu ◊ tenit una cambarada de fillus ◊ cambaradas de genti andànt a Núoro, a Castedhu a portai pani a presoni ◊ totu sa cumbarada at bófidu a fàere is ballos Cognomi e Proverbi smb: Camerada Traduzioni Francese groupe, bande Inglese group Spagnolo comitiva Italiano comitiva, brigata Tedesco Schar.

críca 3 , nf Definizione cambarada de personas; giogandho, duas o tres cartas de su matessi númeru e diferente sinnu / crica de tres cartas = cartas aguales de sinnu diferente, 'baulu' Sinonimi e contrari camarada Etimo itl. cricca Traduzioni Francese bande, troupe Inglese gang Spagnolo pandilla Italiano combrìccola Tedesco Bande.

cumàrca , nf Definizione cambarada de cumpàngios, cumpangia de gente / picare a ccn. in c. = leàrelu, chèrrerelu in sa cumpanzia Sinonimi e contrari camarada, còdoma, vantícula Frasi sa note, mancari l'esseret colada chin sa cumarca, non bi aiat istentau in bidha ◊ sas cumarcas costerinas veniant a binti e trinta ciopas a sa festa ◊ de sa cumarca manna chi fimus semus abbarraos in pacos Etimo itl. comarca Traduzioni Francese bande, camarilla Inglese gang Spagnolo pandilla Italiano combrìccola, camarilla Tedesco Clique.

fascíta , nf Definizione min. de fàscia 1; tira de paperi po aguantare ccn. cosa; fintzes anedhu, fasceta Sinonimi e contrari anedhu 2. sa lóriga o fascita est su nòmini de s'anedhu chi s'ómini donat a sa fémina chi at aggradéssiu sa pregunta Traduzioni Francese bande de papier Inglese wrapper Spagnolo faja Italiano fascétta Tedesco Bändchen.

fiótu , nm Definizione chedha, unas cantu personas, unu tanti de animales / min. fiotedhu, frotedhu; fàghere f. = èssere o andhare in medas, a cambarada Sinonimi e contrari bricata, camarada, codroxa, issorta, pasina, tropa, truma, trumbiolu, zumenta / assorte, cedha, cedhoni, grústiu, majone, pasa, sinnissoni, retolu, sciumada, tropedhu Frasi curride a fiotu, pitzinnos! ◊ bi aiat unu fiotu mannu de zente ◊ sezis andhados umpare totu a unu fiotu 2. crabarzu minore: tenet unu fiotu de crabas ◊ bi fint sas muras a fiotos ◊ su pastori tenit unu cedhonedhu de brobeis e unu fiotedhu de crabas ◊ in binza bi sunt sos furferarzos a fiotos ◊ fiotos de pudhedros in sas tancas sunt iscurrizendhe Etimo itl. fiotto Traduzioni Francese bande, troupe Inglese crowd, flock Spagnolo corro, corrillo, tropa Italiano capannèllo, fròtta, nùgolo Tedesco Schwarm.

grèfa , nf Definizione chedha de gente chi istat sèmpere in cumpangia, no sèmpere po cosa de bonu ma prus che àteru po giru, divertera Sinonimi e contrari camarada, ghenga Modi di dire csn: andhare in grefa = a cambarada, a còndoma; ómine de grefa = chi dhi praxit meda sa cumpangia Frasi grefas de diàulos cantaiant ballendhe a ballu tundhu ◊ si andhamus in grefa no nos tocat nessunu (G.Ruju)◊ totu sa grefa ch'est cantendhe in gianna ◊ a l'àere in grefa, a isse, est un'alliu Traduzioni Francese bande Inglese gang Spagnolo pandilla, banda Italiano combrìccola Tedesco Schar.

masonàda, masonàta , nf Definizione unu tanti de animales, una chedha, nau prus che àteru de is pudhas o pigiones (in cobertantza fintzes de gente, de is fígios) Sinonimi e contrari cedha, fiotu, masonza, masúglia, sciumada, truma / cdh. masunata Frasi sa masonada est isparta 2. che li est mortu su maridu e pro prus frazellu li at lassadu una masonada de fizos Etimo ltn. *ma(n)sionata Traduzioni Francese bande Inglese flock Spagnolo manada (anim), turba (pers) Italiano fròtta Tedesco Schwarm, Rudel.

sciumàda , nf: sciurmada Definizione unos cantu, nau de gente, fintzes gente meda Sinonimi e contrari fiotu, ifrota, masonada / zentória Frasi una sciumada de pipius Traduzioni Francese bande Inglese throng Spagnolo turba Italiano fròtta Tedesco Schar.

tàgiu , nm: tàgliu, taju, tàlgiu, tallu, taxu, tazu Definizione unu tanti mannu de pegos de bestiàmene grussu chi si pastórigat, ma fintzes chedha de gente nau prus che àteru a disprétziu; in is orrodas prenas de su carru, donniuna de is duas mesas lunas a una parte e àtera de sa panga (sa tàula de mesu)/ min. tagighedhu, tagiolu; tallitu = màtulu de chimbe filos de s'ordidu Sinonimi e contrari arbutzu, arede, bama, cedha, creze, fiotu, grústiu, majone, retile, retolu, trechinzu / làsia Modi di dire csn: iscorrai su tallu = menguare su bestiàmine, bogàreche o pèrdere fiados (in suspu, mòrrere zente); èssiri a unu tàgiu de sa maladia = malàidos a una fasche, in medas totu paris Frasi seo abbaidandho su tàgiu paschendho ◊ su pastore faghet àteru sughestantu chi su tazu est pasculandhe ◊ su pastori ndi at assortiu su tallu ◊ s'intendhiant sos tazos in pastura 2. acudit dae su postale unu tazu de zente chi mancu s'ischit comente podiat càpere intro ◊ in su grifoni dhui fiat unu tallu de piciocas chistionendi 3. zuchiat a tracolla unu tazu de sonajolos ◊ passant is aeroplanus a tallus 4. funt totus a letu, totus a unu tàgiu de sa maladia ◊ sa zente a tazos morit in cada capu de su mundhu 5. is filus de s'orrimentu passant donniunu in d-unu líciu, poi in ciú pètini e si acàpiant a cincu a cincu (is tallitus) a su súrbiu de ainnantis Cognomi e Proverbi smb: Tallu / prb: s'erbei mala in su tàlgiu est nodia Etimo srd. Traduzioni Francese troupeau, bande Inglese herd Spagnolo rebaño, manada Italiano branco Tedesco Rudel.

tènta , nf Definizione tanti de terrenu, de largària parívile, chi si pigat trebballandho (es. marrandho o arandho, arregollendho olia, messandho e àteru): a logos, fintzes possessu, orrugu de terrenu a bisura longa (corria de terra) Sinonimi e contrari ràglia, teneca, tula Modi di dire csn: leare sa t. = comintzare unu tretu largu cantu podet bastare pro unu o cantos sunt triballendhe a fiancu de pare; truncare sa t. = andhàreche a sa tenta de s'àteru a costazu; segadore de t. = messadore a manu de intro, a s'ala de su laore chentza messadu, su chi sestat sa tenta; fàghere una cosa a t. = totu pínniga, a pínnigu, chentza ndhe lassare nudha; bogai sa t. = fàghereche totu su tretu comintzadu; andai a tenta dereta = deretos, chentza fàghere a biraorba, ne a s'andhetorra; pigai, messai totu a una t. = leandho totu sa largúria de su trebballu; t. de orbaci = pannu, telu de o. comente essit de su telàrgiu a bisura de tenta Frasi no les sa tenta tropu larga, tzapendhe, ca petzi càtigas su chi faghes! ◊ apenas cumentzàt a orbesci seminàt sa tenta e atacàt a marrai ◊ is ispigadrixis depiant bodhiri s'ispiga e passai s'àcua a is messadoris in sa tenta ◊ si funt in medas sa tenta dha pigant prus larga 2. nci seu artziau a monti a tenta dereta ◊ cussa narat una fàula infatu de s'àtera, nosu faeus biri ca dha creeus e issa sighit a tenta dereta ◊ s'abe si leat s'idatone a tenta chirchendhe sas àrbures Etimo srd. Traduzioni Francese bande de terrain qu’on peut travailler Inglese rope walk Spagnolo porción de terreno que se trabaja Italiano andana Tedesco Schwaden.

tíra , nf, nm: tiru 2 Definizione crantu, orrugu longu e istrintu de calecuna cosa, pruschetotu de cosa lada (orrobba, pedhe e àteru), nau fintzes de tretu de terrenu istrintu e longu; fintzes errigas de colore diferente in s'orrobba / min. tiredha, tiriedha, tirighedha, tirinedha, tirixedha Sinonimi e contrari loria, tirete, zira Modi di dire csn: faindi tiras, de unu = bogare a corriolos, fàgherelu a bisera; segai a tiras = a tizas longas Frasi nemus cosit una tira de arrobba noa a unu bestiri béciu ◊ portàt is peis e is manus trogaus a tiras de linu ◊ at segau su lentzolu a tiras a tiras ◊ cun sas frófighes at segadu sa velina a tirighedhas ◊ de bestiolus nci nd'at a màncias e a tiras 2. a s'orbescidroxu iat bistu una tira de terra: fiat un'ísula ◊ tengu una tira de terra chi no balit nudha Etimo ctl., spn. Traduzioni Francese bande, lange Inglese strip, band Spagnolo tira, raya Italiano strìscia, banda, fàscia Tedesco Streifen.

tirighèdha , nf: tirixedha Definizione tira pitichedha Traduzioni Francese petite bande Inglese small stripe Spagnolo tirita Italiano strisciolina Tedesco Streiflein.

tròpa , nf: trupa Definizione unu tanti mannu (de gente, de animales): trupa si narat fintzes de is sordaos ebbia, in cantu distintos de is cumandhantes / una tropa de pipius, de piciocus, de puzones, de pitzinnedhos, trupa de pillonis; trumpone = fiotu mannu, chedha manna; tropedha = fiotu minore, pagos Sinonimi e contrari assorte, cedha, cedhoni, fiotu, grústiu, issorta, majone, pasa, retolu, sinnissoni, sortíglia, tropedhu, truma Frasi azicu fint reséssitos a ojare una tropedha de balentes chi cheriant gheretzare a bidha pro arrecatare a mussegnore 2. Amsícora, ch'in coro aiat fogu infiamadu, cabu a pagas trupas de leones, rujàt majas e tupas in custu logu (P.Casu) 3. dhoi fiat sa genti a tropas! ◊ sa zente benit a tropas a sa festa ◊ a is garas poéticas curriat sa genti a trupas Etimo spn. Traduzioni Francese bande, troupe Inglese troop, company Spagnolo tropa Italiano fròtta, brigata, truppa Tedesco Schar, Truppe.

trumullòni , nm Definizione cambarada de gente, gente a truma Sinonimi e contrari camarada, crimizone, cumarca, tribizone, trumada, vantícula Frasi dhoi at unu trumulloni de piciocus de crobi ◊ ant portau unu trumulloni mannu de cundennaus Traduzioni Francese bande Inglese gang Spagnolo pandilla, grupo Italiano combrìccola Tedesco Schar.

vía , nf: bia* Definizione su logu inue si passat; genia de síngia de calecuna cosa (fintzes de colore diferente); parte, bandha de unu logu, de una posidura Sinonimi e contrari arruga 1, caminu, carrela, istrada, sia 2 / ala, bandha, parte / tiza Modi di dire csn: sa via de conca = sa riga, sa via de pilu, sa viedha o scrima acomenti is pilus petonaus funti ghetaus a una parti e àtera Frasi su celu est aviau, totu a vias a vias 2. at lassatu sa gianna tuncata dae sa via de intro Cognomi e Proverbi smb: (De)vias, (De)ias Traduzioni Francese bande, raie Inglese stripe, vein Spagnolo calle, lista, banda Italiano strìscia, venatura, lista Tedesco Streifen.

zíra , nf Definizione tira de css. cosa (orrobba, làuna o àteru), ma fintzes terrenu istrintu e longhitu Sinonimi e contrari tira Frasi connosco su fele trummentosu chi s'ànimu a ziras mi riduet (M.Meridda)◊ cuaiant carres e birgonzas sas ziras mias fatas a latranga 2. sa terra nostra sica e nuda si bestat de birdura in dogni zira! ◊ su sole est nadu e subra ’e sas giaras terras aradas, cun alas lezeras, ruet sa lughe in coloradas ziras (P.Casu) Etimo spn. jira Traduzioni Francese bande Inglese strip Spagnolo tira Italiano strìscia Tedesco Streifen.

«« Cerca di nuovo