arraxòni , nf: arregione, arregioni, arrejone, arresone, arressone, arrexone, arrexoni, erresone, rajone Definition capacidade de sa mente de cumprèndhere is cosas, mescamente su giustu, sa beridade, su chi andhat bene o méngius; su èssere in su giustu (e antigamente fintzes sa lei, su ’e sa lei, sa giustítzia); su motivu, su poite si faet calecuna cosa e fintzes argumentu, chistionu Synonyms e antonyms iscúgia, motivu / alleca, chistionu Idioms csn: is arrexonis = sos chistionos; arraxoni at a èssiri! = tenzo, tenes, tenet própiu resone!; no bòlliri a dh'atrotiai s'arrexoni = si narat de chie no bàliat crítigas, arguai a l'iscontroriare, arguai a li rispòndhere a su chi narat; dàresi resones = àere sa pretesa de tènnere resone Sentences custu gherru po su pani a bortas annéulat s'arrexoni ◊ tenes arrexone: tocat a fàere deasi! 2. Bachis Sulis at criticadu cun arrejone su modu malu de amministrare ◊ abbarrae in s'arressone! ◊ issa furiat una mamma e teniat sempri arregioni (T.Piredda) 3. pighendi arrexonis gei fait a ndi arregordai, de fuedhus! 4. arrexoni de tzerriai: fiant istrechendidhu su pei! ◊ bidíndhela gasie trista dimandhadu ndhe dh'apo s'arresone (A.Atzori) Surnames and Proverbs prb: a su cadhu s'isprone, a sa fémina s'arresone Etymon itl. Translations French raison English reason Spanish razón Italian ragióne German Vernunft.

atuaméntu , nm Definition su atuare, capacidade de pentzare, cunsiderare e cumprèndhere is cosas, de dhas tènnere bene presentes in sa mente, de agatare ite est méngius o andhat bene e ite est peus o andhat male Synonyms e antonyms atibbidura, atibbiscione, atinadura, atou, cumprendhóniu, seru, tinnu Sentences chentza atuamentu perunu ses: faghes sa cosa chentza bi pessare! ◊ su malàidu no podet faedhare, ma zughet totu sos atuamentos: connoschet, fintzas ◊ su malàidu est grave, at pérdidu sos atuamentos ◊ a bortas si at coment'e un’alluta de atuamentu Etymon srd. Translations French conscience English consciousness Spanish conciencia, razón Italian consapevolézza, ragióne German Bewußtsein, Vernunft.

sabiòre, sabiòri , nm: sapiore Definition su èssere sàbios Synonyms e antonyms sabidoria, sabiénscia, sabiesa | ctr. locura Sentences fint de grandhe respetu siat pro su sabiore e siat pro su grabbu chi aiant fatendhe sas cosas Etymon srd. Translations French sagesse, bon sens English common sense Spanish sabiduría, juicio Italian saggézza, assennatézza German Weisheit, Vernunft.

séru , nm: sieru Definition su si serare, su cunsiderare bene totu is cosas, sa capacidade de si acatare de una cosa e de dha cumprèndhere Synonyms e antonyms àrviu, imprastu, saeru, selembru, sinnu Idioms csn: male chentza s. = male (fintzas pecu, físsiu) chi unu no si lu connoschet; fémina, ómine de s. = abbistus, àbbilis, atentus, giuditziosus; cane de s. = chi abbizat; leare su s. de carchi cosa = leare oru, àrviu; fora de seru = fora de tinu, chi no atinat, ammachiadu; èssere in seru = in tinu, zustu de conca Sentences sas criaduras sunt chentza seru, ma su mannu depet atuare a su chi faghet! ◊ de sa note chi ant segadu a pedra sos bidros de sos barcones nche li est intrannadu unu seru malu ◊ cussu est macu chena seru ◊ a sos fizos de seru su nuraghe mustrat luntanas andheras ◊ est galu a seru sanu mancari apat giampadu sos chent'annos ◊ carimanna, si seru aias tentu ti fist assolada che murone! (M.Murenu)◊ tue morta e deo… ancora so in seru?! ◊ ses resultadu sentza cunsideru ca in sa conca no giughias seru ◊ faedha sintzeru, prite ue sia no ndhe tenzo seru ◊ cussa est genti chen'e sieru! Etymon srd. Translations French jugement, sagesse, conscience English judgement, consciousness Spanish juicio, sabiduría, conciencia Italian sénno, giudìzio, saggézza, consapevolézza German Verstand, Vernunft, Weisheit, Bewußtsein.

sínnu , nm Definition atuamentu, cumprendhóniu e sabidoria de su cristianu e po cussu etotu sa capacidade de fàere in manera giusta, bene cunsiderada e regulada Synonyms e antonyms àrviu, giudísciu, imprastu, selembru, seru, tinnu Idioms csn: istare o èssere a s. pesadu = atentu de cumprèndhere; fàghere cosa a s. tentu = a didu tentu, abbididarmente Sentences lu naro a sinnu sanu ◊ cussu no depet èssere a sinnu sanu, no, su fàghere custos machines! ◊ sos betzos torrant a sinnu de pitzinnos 2. ndhe l'apo corpada inoghe a sinnu tentu pro faedhare a unu Etymon itl. Translations French bon sens English wisdom Spanish juicio Italian sénno German Verstand, Vernunft.

«« Search again