ammaladiài , vrb: ammalaidae, ammalaidare, ammalaidari, ammalariai, ammobadiai, ammobeidai, maladiare Definition orrúere a malàidu, ingòllere maladia Synonyms e antonyms ammagagnare, apuntorai, demare, ilmaladiare, inciacai, tunconire | ctr. sanai Sentences cussa piciochedha po s'iscola fait fintzas a si ammobadiai ◊ depestus andai, ma si fiat ammobadiada sa cani e no at fatu prus (A.Garau)◊ is cosas in iscàtula ti creis ca no faint ammalariai sa genti? ◊ Pepina fiat giòvana candu si fiat ammobeidada (A.Merici) Etymon srd. Translations French tomber malade English to fall ill Spanish enfermar Italian ammalarsi German krank werden.

ammarturàe, ammarturài, ammarturàre , vrb: ammarturiai, ammarturiare, marturare Definition orrúere a malàidu a tempos longos, màrtire, chentza ndhe pòdere sanare; nau cun arrennegu, abbarrare a tropu in letu, istare sèmpere crocau, chentza trebballare Synonyms e antonyms irmalaidare Sentences nos diamus ammarturiare labandhe a modhe in su ribu! ◊ aite isto in su letu, a mi ammarturare peus?! ◊ no si podiat movi poita de otu annus si fut ammarturau 2. at fatu su letu e si nc'est ammarturada! Etymon srd. Translations French demeurer infirme English to fall ill for a long time Spanish enfermar de forma crónica Italian ammalarsi a lungo German lange erkranken.

ammudài 1, ammudàre , vrb: ammutae, ammutai Definition chellare a sa muda, citire, fàere citire o essire mudu; si narat fintzes de su si asseliare de su bentu Synonyms e antonyms acaire, ammudatzare, ammudigare, ammudire, ammudulire, assamudare, citire, ismudulare | ctr. fuedhai Sentences innantis de zudicare sos àteros nos firmamus e nos ammudamus ◊ si est ammudau a pompiare ite ndhe pessabat ◊ birgonzosu bisonzat chi mi ammude ◊ ispíritu chi ammudas, essi de custu piciochedhu! ◊ su sero sas umbras ammudant píulos e boghes Etymon itl. ammutare Translations French faire chut English to become dumb, to fall silent Spanish callar, acallar Italian zittire, ammutolire German verstummen.

ammudíre , vrb: ammutire, ammutiri, mutire Definition callare, parare mudos, istare citios, pèrdere sa limba, su foedhu, fàere citire Synonyms e antonyms acaire, ammudai 1, ammudigare, ammudulire, assamudare, citire, ismudulare | ctr. chistionai, faedhare Sentences si est ammutidu ◊ is duus giòvunus furint arrexonendi candu dhus at ammutius un'istragassu ◊ de sas undhas ammudis s'abbolotu (B.Chessa) Etymon itl. ammutire Translations French se taire subitement, faire chut, devenir muet English to become dumb, to fall silent Spanish callarse, enmudecer Italian ammutolire, zittire German verstummen.

arratròxa , nf: arretroxa, arrutorza, arrutroxa, irrutorja, orrudòrgia, rutolza, urrutorza Definition istrampada, calada a terra a cropu, forte, nau prus che àteru de gente Synonyms e antonyms addràbbulu, arruta, bótiu, ijonada, irdobboinada, iscartinada, iscorjada, issonco, istrampada, trabintada Idioms csn: donai un'arrutroxa a conca in bàsciu, a faci in terra, a paneri in terra = rúere a cúcuru ficadu, a buca a terra, a culu in terra; s'arretroxa de sa morti = ruta mala chi che ponet in sa fossa un'antzianu Sentences s’est posta a arriri biendi is arratroxas de is àterus ◊ fuant arretroxas a dógnia passu ◊ prus in artu andat e prus manna at a èssi s'arrutroxa a terra! ◊ at tentu un'arrutorza mala de s'àinu Etymon srd. Translations French chute English fall Spanish caída Italian caduta German Fall, Sturz.

arrúere , vrb: arrúghere, arrui, arrúiri, arruri, irrúghere, orrue 1, rúchere*, urrúere Definition calare de artu a cropu, furriare, o fintzes betare a terra a cropu; andhare bene de unu bestimentu a sa persona chi dhu ponet; tocare, apartènnere de unu bene, arresurtare / pps. arrutu Synonyms e antonyms botare, cairi, corriare, iscaltinare, iscasidhare, isdegorare, isdobbiare / betae / dèchere | ctr. arritzare, pesai Idioms csn: arrúiri a faci in susu, a faci in terra = a bentre in susu, a buca a terra; arrúiri a conca in bàsciu = a cúcuru ficadu; arrúiri a palas imbressi = a palas a terra; arrúiri malàdiu = irmalaidare; arrúiri o arruirisí de su sonnu, de su fàmini = no istare ritzos de su sonnu, de su fàmine; arrúiri de codhus, de su coru a unu = pèrdere s'istima pro unu; arrúiri in pecau = fàghere pecados; arrúiri in tentatzioni = pònneresi in arriscos de fàghere male, de pecare; arrúiri in manus de ccn. = bènnere o resurtare in pozas de unu, in posse de ccn. Sentences arrennesset a no che arrúere de s'àinu ◊ a dógnia sàntziu de carru ndi arruit sa pispisalla de su fenu ◊ unu tocat agiudau candu arruit, no candu est istrantaxu! ◊ ndi funt arrutus is murus ◊ su salatieri mi nc'est lossingiau de manus e arrutu a s'àcua 2. custu no ti arruit: no est cosa tua! 3. su bistiri ti arruit mali 4. sa festa arruit su mesi ch'intrat 5. no nosi lessis arrui in sa tentatzioni! ◊ bai a iscí me in cali manus nci ant arrui cussus! Translations French tomber English to fall Spanish caer Italian cadére, cascare German fallen, stürzen.

derrocài, derrocàre , vrb Definition isconciare, betare totu a terra de mala manera, a cropu, agiummai coment'e betare de is orrocas, de logu artu Synonyms e antonyms atzimare, azinare, derrúere, dissantarare, idarrocai, ifasciare, iscalabrare, isciarrocai, isperrumai Sentences su molinu non bi fit prus, ispérditu: nche lu aiat derrocatu su ventu Etymon ctl., spn. Translations French tomber, ruiner English to precipitate, to fall down Spanish derrocar Italian precipitare, rovinare German hinabstürzen.

ilmaladiàre , vrb: immabadiai, immalaidare, irmadaliare, irmaladiare, irmalaidare, irmalavidare, ismalaidare Definition orrúere malàidu, ingòllere maladia Synonyms e antonyms ammagagnare, ammaladiai, apuntorai, demare, inciacai, tunconire | ctr. sanai Sentences si est immalaidau de malària ◊ maigantas cosas podent fàghere immalaidare ◊ s'erba frita de ghidhighia podet irmadaliare sas crapas ◊ pro cuss'istrachiore si est irmalaidatu ◊ custu tempus a mufore irmalàidat sas binzas ◊ cust'ómine si immalaideit duas bias ◊ babbu si fiat immabadiau meda ◊ si est irmalavidadu mamale Etymon srd. Translations French tomber malade English to fall ill Spanish enfermar Italian ammalare German krank werden.

imbaratiméntu , nm Definition su imbaratire, su abbasciare de is prétzios Synonyms e antonyms rebbàsciu | ctr. incarimentu Etymon srd. Translations French baisse English fall Spanish rebajas Italian ribasso German Preisnachlaß.

imbrigliadòre , nm Definition cosa chi lughet; ispétzia de giogu de abba, s’abba chi essit de bàsciu a fortza, s'inartat e orruet torra totu ispartzinada Synonyms e antonyms brigliadore, grigliadore Etymon srd. Translations French jet d'eau English gush, fall Spanish chorro Italian zampillo, cascata d'àcqua German Wasserstrahl.

inamorài , vrb: inamorare, innamorai, innamorare Definition pònnere amore, istima forte a unu, a una, a calecuna cosa Synonyms e antonyms abbaradhare, abbelare, ammorare, fastigiai, imbelare, indeosare, ingeniai | ctr. disamorare Sentences est innamorendhe cun àter'una fémina ◊ si ndh'est innamorada a s'ojada chi li at dadu ◊ ohi, si fui bajanu ti mi dia innamorare! Translations French tomber amoureux English to fall in love Spanish enamorarse Italian innamorarsi German sich verlieben.

ingalàre , vrb rfl: inghelare Definition tancare is ogos a dormire, cumenciare a dormire Synonyms e antonyms dormire, indormiscai, ingalenare, insonnigai Sentences mi che so ingheladu de su sonnu Etymon srd. Translations French s'endormir English to fall asleep Spanish adormecerse Italian addormentarsi German einschlafen.

insonnigài , vrb: insonnigrae, issonnigare Definition pigare sonnu / andhare a s'insónniga insónniga = sonisonni, ruíndhesi de su sonnu Synonyms e antonyms dormire, indormiscai, ingalare | ctr. ischidare Sentences Taresa fit a s'issónniga issónniga, li pariat de àere intesu arréxunu ma che li pariat atesu: sa meighina l'aiat tota intambainada Etymon srd. Translations French s'endormir English to fall asleep Spanish adormecerse Italian addormentarsi, assonnarsi German einschlafen.

iscadriàda , nf Definition su iscadriare, orrutòrgia a illascinadura Synonyms e antonyms alliscinada, dissallida, fuzida, liscigada, scrantiada Sentences Maria si at segadu su cadinu torrendhe dae s'abba…: in sa falada pítzigat custa fea iscadriada, ch'est ruta a costa longa in su terrinu (A.Bocchinu) Etymon srd. Translations French glissade English slide, fall Spanish resbalón Italian scivolata, scivolóne German Rutschen, Rutsch.

iscaltinàre , vrb: iscartinare, scartinai Definition orrúere (o fintzes betare, iscúdere) a terra de mala manera, a istràmpidu forte Synonyms e antonyms addrabbulai, arrúere, iscasidhare, isdegorare, isdobbiare, orrue 1, rúchere / aciapuai, atapai 1 Sentences cudhu marzane tentu a lobu iscudiat a sa tzurpa de unu muru a s'àteru iscartinandho a terra totu su chi atzapaiat ◊ chirca de ndhe l'iscaltinare dae su letu, ca est ancora drommida goi a tardu! Translations French s'abattre English to fall heavily Spanish desplomarse Italian stramazzare German stürzen (der Länge nach).

iscamédhu , nm Definition tretu inue, mescamente in camminos o àteros logos de passare, su logu càmbiat a s'ingrundha faendho a iscalina (in calada o pesada): si narat fintzes de logu malu, de dificurtade Synonyms e antonyms iscaledhu, iscalone 1, ispéntimu, ispérruma, scabiossu Sentences arranzendhe caminos che bogant sos iscamedhos pro colare menzus ◊ s'achetu de ratza sarda pighendhe in iscamedhos de su monte puntat sas orijas (A.Spano)◊ si caminas a s'iscuru, mira pro calchi iscamedhu! 2. bi ndhe at de iscamedhos in sa vida!… Etymon srd. Translations French escarpement English steep fall Spanish escarpa, escarpadura Italian scoscendiménto, gradino nel sentièro, nella strada German Absturz, Bergrutsch.

isdegoràre , vrb: isdeorare Definition orrúere a iscartinadura, a istràmpidu de s'irdoare (fàere male meda) Synonyms e antonyms arrúere, iscaltinare, iscasidhare, isdobbiare, orrue 1 Etymon srd. Translations French s'abattre English to fall heavily Spanish desplomarse Italian stramazzare German stürzen.

istrampàda , nf: istrempata, istrumpada, strumpada Definition orrutòrgia mala a terra, de artu e a cropu; fintzes betada a terra fata apostadamente (a giogu); cropu forte, atzapulada a ccn. logu Synonyms e antonyms addràbbulu, addrobbulada, arratroxa, arruta, ijonada, irdobboinada, iscorjada, isdobbinada, istràmpida, sciotada / cdh. strampata / istrumpa / atapada Idioms csn: giogare, gherrare a istrampadas = giogai, gherrai a istrumpas; fàghere o pònnere cosa a istrumpada = a istràmpidu Sentences a s'umbra tua t'irroches fatendhe deo s'abbaidada… dias un'istrampada chi da'inie no ti toches! ◊ s'istrampada chi damus nos bàrriat de fangu ◊ est camminandhe a piotu a piotu pro no dare carchi istrampada 2. fint giogos de gioventude, a ghintadas e a s'istrampada, pro bogare balentia ◊ su fiascu no lu ponzas a istrumpada, ca est fridu! 3. su barconitu fit totu iscancaredhatu dae sas istrempatas de su ventu Etymon srd. Translations French chute English heavy fall Spanish caída, desplome Italian stramazzata German Fall.

istrampàre , vrb: istrempare, istrumpai, istrumpare, strumpai Definition lassare andhare o betare a terra a unu, una cosa o un'animale a cropu, de botu, cun fortza, su si betare a terra; giogare a istrumpas, a s'istrumpa; atzapulare, iscúdere a ccn. logu; betare a fuliadura, fuliare / istrampare castagna = iscúdere a terra sa castanza àrrida, posta intro de unu sacu, fintzas a essire neta, ispizolada (castagna istrampada = castanza morisca cota a budhidu) Synonyms e antonyms addrabbulai, addrobbulare, betae, iscracare, istrampoinai, istrampulare, rúchere / aciapuai / imbolare Sentences iant certau e si fuant istrumpaus in terra ◊ sas cambas de sos funnos istrempaiant a terra cun sonu búitu ◊ aferrat a su pede s'animale e l'istrumpat ◊ no fatas su redossu istrampandhe sos sacos dae dossu! ◊ ndi as istrumpau un'orroli ◊ burrincu afissiau candu movit carriau s'istrumpat ◊ samunendhe s'isterzu, no istrampes sos piatos ca si segant! 2. fiu istrumpendi cun Giuanni po ci passai s'ora 3. paret unu contu irmalissiatu, ma dontzi cosa s'istrempat apare chin s'àtera ◊ at istrempau a forte s'isportellitu de su barcone ◊ at picatu su lèpore galu viu e li at istrempatu sa conca a una preta 4. si no mi lassas passare ti aferro a s'anca e ti che istrampo a mare! ◊ a terra ti che istrampo, mih, si no l'agabbas! Etymon srd. Translations French jeter par terre, abattre, s'abattre English to fall heavily, to pull down Spanish derribar Italian buttare a tèrra, abbàttere, stramazzare German niederschlagen, zu Boden werfen.

istrampída, istràmpida , nf, nm: istrampidu, istràmpidu Definition su istrampare, su pònnere o betare de botu, a cropu, s'isciorrocu chi faet orruendho a cropu una cosa (e sa persona etotu), atzapulandho a terra / a i. = istrampendhe, a faladura a corpu, a frundhinu Synonyms e antonyms istrampa, istrampada / istràmpinu 2. che l'ant postu a istràmpidu e l'ant segadu ◊ rúere a istràmpidu ◊ comente l'ant puntu, ndh'est istupadu su sàmbene a bullone e rutu est a istràmpidu ◊ lassesit annare sas valígias a istràmpidu ◊ comente l'ant dassadu andhare a istràmpidu at iscumeradu che cadhu ◊ in s'iscala no fales a istràmpidu! Etymon srd. Translations French chute, coup, bruit sourd English bump, fall Spanish caída, ruido producido al caerse Italian caduta, bòtto, tónfo German Sturz.

«« Search again