abbruntzulàu , agt Definition chi est de colore iscuriosu Synonyms e antonyms bujosu, cruculiosu, fuscu, iscuricosu, nebidosu | ctr. lucorosu, lugosu Etymon srd. Translations French sombre English dark Spanish oscuro Italian cupo German finster.

ammurratzàre , vrb Definition cambiare colore a murru, nau de sa die candho est cumenciandho a iscurigare Synonyms e antonyms ilmurinare, incrinare, interighinare, interinare, murinai Etymon srd. Translations French faire nuit English to get dark Spanish anochecer Italian imbrunire, farsi nòtte German dunkel werden.

bugiósu , agt: bujosu Definition nau de logu, chi dhue at pagu lughe, chi est de colori iscuriosu / arcanu b. = malu a cumprèndhere, chistione mala a ispodhicare Synonyms e antonyms iscuricosu Sentences como sas dies sunt bujosas ca est intrandhe s'ilgerru ◊ su fedighedhu timendho curret a si cuare apalas de is mammas o in su cugigone prus bujosu de sa domo Etymon srd. Translations French sombre, obscur English dark Spanish obscuro Italian bùio German dunkel.

ferulàtu , agt: fiurratzu Definition chi est in colore de su truncu de sa feurra (orrubiasta candho est sicada) Synonyms e antonyms múgiu Sentences su macioni fiurratzu bendint a noi arrialis… Scientific Terminology clr Etymon ltn. ferulaceus Translations French gris foncé English dark grey Spanish gris marengo Italian grìgio scuro German dunkelgrau.

imbarjadúra , nf Definition su imbarjare, imbraxai de unos cantu frutos chi lompendho càmbiant colore, si intinghent (àghina, olia, figu, pira, àteru) Translations French véraison English to turn dark coloured Spanish envero Italian invaiatura German Färbung.

imbarjàre , vrb: imbargiai, imbarzare, imbraxai Definition essire de colore murru, cambiare colore cumenciandho a còere, foedhandho de frutos, e àteru puru (olia, àghina, figu, pira, tamatas) / imbraxai is ogus = furriai is ogus in biancu Synonyms e antonyms incoloritare, pínchere Sentences s'olia a úrtimos de santuaini est totu imbarzendhe ◊ abbàida si bi at imbarzadu pira e bàtindhe! ◊ sa fruta imbraxendi cumentzat a èssi lómpia 2. de su feli, a su sennori dhi fiant imbraxaus is ogus che pisitu acorrau ◊ si si ammurràt, imbraxàt is ogus: no nci fiat giogus po mi consolai! (C.Saragat) Etymon srd. Translations French commencer à mûrir (agric.) English to turn dark coloured Spanish enverar Italian invaiare German sich dunkel färben.

iscoríu , nm, nf: iscuria, iscuriu, scoriu Definition mancàntzia o farta de lughe, su no dhue àere lughe, su èssere totu su logu a s'iscuru (ma si manígiat che agt. puru: un'aposentu iscuriu = iscuriosu)/ iscuriu mútzigu = scuriu mamutu, iscuru mútiu, itl. buio pésto Synonyms e antonyms bujore, iscuricore, iscuru, niedhore / iscuricosu Sentences abetat a iscoriu chi passit callincunu ◊ sos lampos sunt ilgiarendhe su terrinu in custa note de iscuria ◊ est iscuriu che in buca ◊ colza issa chi est falada in iscuria manna! Etymon srd. Translations French noir, obscurité English dark Spanish oscuridad (f), tinieblas Italian bùio, oscurità German Dunkel, Finsternis.

iscuricòre , nm: iscurigore, iscuriore, iscuriori, scuriori Definition iscuru mortu, su no dhue àere lughe nudha, su èssere totu su logu a s'iscuru (nau fintzes de sa mente, de sa cusciéntzia) Synonyms e antonyms bujore, iscoriu, iscuru, niedhore | ctr. crarore, giaria, lucore Sentences in s'iscurigore de notes malas, dai tupa in tupa si movet un'upa (S.Casu)◊ si ghindhat a isperiare e in s'iscurigore bidet duas pubas 2. pro dare lughe a tantu iscurigore nascheit custu sole in carre umana ◊ sa die nostra, candho morit, s'eternu sou iscurigore arcanu mai piús de lughe si colorit (Sulis) Etymon srd. Translations French ténèbres English dark Spanish tinieblas, obscuridad Italian tènebra German Finsternis.

iscuricósu , agt: iscurigosu, iscuriosu, iscurosu, scuriosu Definition nau de logu, chi dhue at paga lughe; nau de colore, cotu meda, càrrigu Synonyms e antonyms abbruntzulau, bujosu, cruculiosu, fuscu, múrinu, nebidosu | ctr. giaru, lucorosu, lugosu, lumenosu Sentences candho no bi est su sole, che a denote, su logu est iscurigosu ◊ sa die si fateit iscuricosa, annuada ◊ su celu iscuriosu est totu istedhus ◊ s’intrata de sa domo fit iscurosa chi ghetaiat pore a bi pònnere pede Etymon srd. Translations French sombre, ténébreux English dark, dim Spanish obscuro, oscuro, sombrío Italian oscuro, fósco, tenebróso German dunkel, finster.

iscúru , nm, agt: scuru Definition su no dhue àere lughe; su no ischire is cosas, su no tènnere istúdiu; su foedhu est impreau meda lastimandho a unu po ccn. male Synonyms e antonyms bujore, iscoriu, niedhore / iscedau / iscuricosu | ctr. luche Idioms csn: a s'iscuru, a s'iscura = sentza de luxi; i. mortu, che in buca, che in bula = iscuriu mamutu, iscuru mútiu, meda; èssere peus de annare a s'iscuru = su médiu est peus de su male; iscuros bois! = siscuros!, sceraus!; s'iscuru a bois = siscuru bois!, scerau! Sentences in sa solidade de sa luche o in s'iscuru mamucu, sa tentascione nos forrocat sa mente e su coro ◊ iscuru che in buca, mancu imbratu de lucore si biet in s'iforru de sa note ◊ in istiu a sas oto de sero est lughe, in zerru est iscuru ◊ bellu istudiadu: dae chie devimus bídere sa lughe bidimus s'iscuru!… 2. mih chi no ti che intret s'iscuru in buca!… 3. cudh'iscura, candho si est bista sola, si est posta a piànghere ◊ cuss'iscuru l'ant àpiu pustis de una chida che musca presonera de s'aranzolu 4. fit unu garrapiu iscuru che in buca Surnames and Proverbs prb: iscuru a chie faghet cantu cheret! ◊ iscuru a chie no si abbizat de su male sou! Etymon ltn. obscurus Translations French noir, obscurité English dark Spanish oscuridad Italian bùio German Dunkel.

mamúdu , agt, nm: mamutu, mumutu Definition nau de s'iscuru meda, candho no si biet nudha; iscuru meda, iscurigore Synonyms e antonyms mamucu, mútiu Sentences in s'iscuru mumutu un'ómine s'at pérdiu custa note…◊ custu nche intrat in s'iscuru mamutu de s'irménticu 2. semmus a mumutu a no si biet mancu a irrocare! Etymon srd. Translations French nuit noire, noir comme dans un four, noir comme dans la gueule d'un loup English pitch dark Spanish obscuro como boca de lobo Italian bùio pésto German stockdunkel.

morítu , agt: muritu Synonyms e antonyms moresinu, murenu Surnames and Proverbs smb: Morittu, Moritto, Murittu Scientific Terminology clr Etymon itl. moretto Translations French brun foncé English dark brown Spanish pardo oscuro Italian bruno scuro German braunschwarz.

mòro , agt, nm: moru Definition chi o chie est de arratza niedhuda, bianca etotu ma de colore prus iscuriosu, comente funt is de sa Mauritània o fintzes de àteros logos de s'Àfrica de su Nord: in Sardigna tenet su significau de gente de tímere, chi benit a furare o a bochíere ca is séculos passaos deasi faiant; pipiu o persona manna chentza batiare Synonyms e antonyms resaredha Idioms csn: biri is morus in cabertura = assuconàresi o isarcàresi pro nudha (ma coment'e chi bi apet ira russa, coment'e chi siant assupridos sos moros); sos Bator Moros = sa bandhera sarda, sas bàtoro concas niedhas friguradas cun sa benda in fronte e sa rughe ruja in mesu campu; fàchere unu moru a cristianu = batiai Sentences mamma mia, su moro in cabertura! ◊ impignàdebbos totu a sa vitória pro che catzare ogni modernu moro! (P.Casu)◊ chie no giughet ne ànima e ne coro est solu che a Cainu vile moro ◊ sa tzeraca fut leza coment'e una moro niedha 2. custu pipiu tocat a dhu batiai, ca est morixedhu ancora! ◊ po no mòrrere in pecau mortale no apo a fàere prus vida de moro 3. suta s'emblema de sos Bator Moros tantas ideas siant un'idea! (Testone)◊ is cuatru morus de sa bandera sarda funt a conca trogada ◊ fraci e martedhu cun is cuatru morus: custus idealis siant unius apari! (G.Zedda) 4. lu connosco bene: est veru cristianu e no moro! Surnames and Proverbs smb: Moro Translations French maure, more English dark Spanish moro Italian mòro German braunhäutig.

murénu , agt Definition chi est de colore inniedhigau meda Synonyms e antonyms moresinu, moritu, múrinu Sentences su piciocu miu est artu, sutili e bellu, murenu e gratziosu ◊ bio caras murenas indolias de sudore Surnames and Proverbs smb: Murenu Etymon spn. Translations French brun, foncé English dark Spanish moreno Italian bruno, scuro German braun, dunkel.

murinài, murinàre , vrb Definition nau de sa die, essire múrina, iscuriosa, cumenciare a iscurigare, a fàere note Synonyms e antonyms ammurratzare, ilmurinare, incrinare, interighinare, interinare, murrinai | ctr. abbrèschere, illuchèschere, ispanigai Sentences innantis de murinare abbamus s'ortu Etymon srd. Translations French tombée du jour English to grow dark Spanish anochecer Italian imbrunire German verdunkeln (sich).

pargherínu , agt Definition nau de colore de chinisu iscurosu Sentences craba pargherina Scientific Terminology clr Translations French gris foncé, céruléen English dark grey Spanish gris oscuro Italian grìgio scuro, o cerulino German dunkelgrau, blaugrau.

scoríu , nm: iscoriu*, scuriu Definition farta manna de lughe, su no dhue àere lughe, su èssere totu su logu a s'iscuru / èssiri scuriu mortu = iscuru che in buca Synonyms e antonyms bujore, iscuricore, iscuru, niedhore Sentences a su scuriu no fait a ligi, no si bit nudha ◊ niedhu che a su scoriu ◊ dhoi fiat unu scuriu a segai a fitas Translations French obscurité English dark Spanish oscuridad Italian bùio German Dunkelheit.

«« Search again