allichidídu , pps, agt: allichidiu, allichiriu Definition de allichidiri Synonyms e antonyms bellu, netu, remonidu, tramudau | ctr. brutu, iscussertu 2. est passau unu totu allichidiu in bistiri de festa ◊ tenit sa domu sempri allichiria e bèni cuncordada ◊ biendhe sos istranzos, s'isprúgherat sos pedes e gai allichidiu dimandhat ite cherent ◊ at arretziu su sennore in d-una sala totu bene allighidia ◊ a ómini de campu no dhi abarrat logu allichiriu Translations French ordonné, propre English tidy, clean Spanish ordenado Italian ordinato, pulito German in Ordnung, sauber.

bísidu , agt Definition chi est deasi craru de si pàrrere própriu bene, de pàrrere beru Sentences sas fotografias sunt essidas bísidas ◊ mi est bénnidu unu sonnu bísidu bísidu ◊ eo s'iscena, bísida e cumprida, tale e cale sighida a passu passu dae comintzu finas a s'acabbu, est comente l'aere in ojos bida (A.Dettori) Translations French propre, limpide, net English clean and tidy Spanish nítido Italian nìtido German klar, rein.

disargàre , vrb Definition pinnigare s'àliga de su logu, illimpiare Synonyms e antonyms innetiare, isaligare, mundai Sentences sa die fit a tribagliare in campagna, fatu de sa robba, o tzapendhe, o disarghendhe e gai Etymon srd. Translations French monder, nettoyer English to clean Spanish limpiar Italian mondare, ripulire dall'immondézza German reinigen, putzen.

frobbíre, frobbíri , vrb Definition passare ccn. cosa (pruschetotu orrobba) po ndhe suspire abba, pruine e cosas deasi, po limpiare / bonu a frobbire (nau cun tzacu de calecuna cosa) = chi no serbit a nudha si no a istrèxiri in paneri, chi est de fuliai Synonyms e antonyms brobbire, istrègere, sciorbiri, trèghere, trobbire / limpiai | ctr. ifúndhere, imbrutai Sentences no tenes unu sodhu e chircas muzere…: ma faghe su piaghere e fróbbidi su lorodhu! ◊ frobbire su brúere, s'abba, su suore, sas làgrimas, s'ifustura, frobbire s'isterzu, sa cara, sas manos, sos murros Etymon itl.t forbire Translations French déterger, essuyer English to clean Spanish deterger, limpiar Italian detèrgere German abwischen.

illertíre , vrb: illestire, illirtire Definition fàere su logu límpiu, pinnigare totu s’àliga, su bascaràmene; iscabbúllere de ccn. cosa, fintzes fàere su fedu Synonyms e antonyms ilbratare, illertare, illitiare, iserrinire, ispatare, limpiai / allichidie / disgagiai, ifrancare, iscabbúllere / illierai, insinnigare, iscendiai Sentences pro illertire cussu logu bi cheret duas pessones ca bi at arga meda ◊ sicomente tenia bisonzos metas de fàchere no apo pótitu illestire su locu ◊ sas féminas sigheint a illirtire sos aposentos 2. sos pecados mios fint unu muntone, un'ira, chi no resessia prus a mi ndhe illertire Translations French nettoyer English to clean (up) Spanish limpiar Italian ripulire German reinigen.

innetàre , vrb: innetiare Definition fàere netu, límpiu, bogare o pigare s'àliga o àteru de diferente de mesu de is cosas (es. corgiolu); fàere o essire límpiu: nau de s’aera ammontada, su s'istesiare de is nues lassandho s'aera límpia / i. sa patata = ispilloncai, iscroxolai sa patata Synonyms e antonyms allichidie, allimpiare, illichidire, mundhare, netare, pulire, iserrinire / iscorgiolare, ispigiolare | ctr. imbrutai, intruai Sentences sunt andhaos a innetare su matímene ◊ vàtiche sas lametas pro innetare su porcu usciau! ◊ a nos innetare no tet bastare s'abba de su mare ◊ su massaju innétiat sos trigos, chi no bi crescat àtera erba in mesu ◊ Fulana est impreada pro innetare sas iscolas ◊ so innetiendhe patata a fríere ◊ inneta sa ficumorisca! 2. s'aera che at innetiadu ◊ s'abba de sa funtana l'ant morigada: cheret lassada pasare pro innetiare Translations French nettoyer, peler, éplucher, sarcler English to clean, to peel Spanish limpiar Italian nettare, pelare, mondare, ripulire German reinigen, schälen.

isaligàre , vrb: isargare Definition mundhare, pinnigare s'àliga de su logu po dhu fàere límpiu; marrare, tirare s'erba de mesu de sa cosa prantada, arregòllere o prugare sa malesa Synonyms e antonyms disargare, illansanare, irderbai, isciligare, munnuzare | ctr. imbratare Sentences cheret isargada sa carrela, finas ca colat sa portessione ◊ no bastamus mancu a isargare, in custu logu, de cantu che carrant arga sos bentos! 2. eallu a babbu ingruxadu, isarghendhe su trigu aupadu! Etymon srd. Translations French nettoyer, émonder English to clean up Spanish relimpiar, limpiar, mondar Italian ripulire German reinigen.

ispatàre , vrb: ispatzare 1 Definition illimpiare sa terra segandhondhe totu su matedu po dha prènnere, o fintzes segandhondhe s'erba; illimpiare, frobbire Synonyms e antonyms ammatutzare, ilbratare, immatai, irrascare, isputzucrare, matai, scrachirai Sentences su terrinu cheret ispatadu ca sa malesa no lassat crèschere àteru ◊ comintzeit a bogare coighina ispatendhe majas de chessa ◊ za mi est costadu ispatendhe rú e tetinosu pro pesare sos ozastros!…◊ tocat de ispatzare sos oros de s'irriu ◊ no mandhant un'operaju po ispatzare s'erba chi ch'est! 2. ispatare sa corte de sa linna ◊ dàemi su frebbeucu a l'ispatare su nasu a su ninnu! Translations French déboiser, dégarnir un terrain des buissons English to clean, to clear of the trees (bushes) Spanish rozar Italian sbrattare, disboscare, decespugliare German abräumen, abholzen.

limpiài , vrb: allimpiare, limpiare Definition fàere netu, límpiu, siat bogandhoche sa malesa, s'àliga, siat fintzes cosa chi no si bolet, chi no serbit o no si papat (es. corgiolu, cambos) Synonyms e antonyms innetare, pulire, samunae | ctr. allodrigai, imbrutai Sentences s'at limpiau is dentis isfustigonendu cun s'agulla ◊ is massajus límpiant is loris de s'erba ◊ s'at limpiau una mela po si dha papai ◊ ite mi siat cura de dutore si si límpiant bene limba e manos e faghent a su pratu inue papant! 2. mi siant perdonaus is pecaus e limpiada s'ànima mia! Etymon srd. Translations French nettoyer English to clean Spanish limpiar Italian pulire German säubern, reinigen.

límpidu , agt, nm: límpiu Definition chi est netu; pane carasau (lentu), pane de trigu fatu cun s'iscete: su límpidu (pane lentu, cotu ebbia, de fresa) si torrat a su forru po dh'assare o arridare Synonyms e antonyms lígiu 1, netu / síncaru / pódhine | ctr. brutu Idioms csn: ciurpu, surdu, macu límpiu = tzegu, surdu, macu deretu, deunudotu; assuconau límpiu = arrabiau, assuconadu meda; faidha a sa límpia = furare, trampare, fàghere male in lestresa e cun trassa; bistirisí a límpiu = tramunàresi, bestíresi cun robba neta e noa; segai a sa límpia = totu a unu corpu; farina límpia = scèti; l. che papu de méndula = netu netu Sentences portat una camisa noa e límpia ◊ est límpiu che s'oro ◊ si s'ocru tuo est límpidu, totu est lampante! ◊ su celu est límpiu e istedhau ◊ dhoi fiat unu fuedhu malu a cumprèndiri, pagu límpiu ◊ si fiat amorada de Chichitu, ferta a s'orvidada de un'amori límpiu (F.Pilloni) 2. inibe límpidu, grucuzone, casu, sartitza e durches ◊ at preparatu sas istacas prenas de límpidu e de ogliatzu (G.Albergoni)◊ po sos teracos be fit su chiarzu e s’ordatu, po sos meres su límpidu 3. dhus bínciu a solu e a manu límpia ◊ nau ca ses macu límpiu, tui! ◊ seu ciurpa límpia: no nci biu nudha! ◊ chi dhu cassat, su crucúciu, ndi dhi segat sa conca a límpiu ◊ fàula límpia, custa! ◊ immui mi bistu a límpiu po andai a crésia ◊ apo fatu unu bisu légiu… mi ndhe soe scidada assuconada límpia! Surnames and Proverbs smb: Limpiu Etymon ltn. limpidus Translations French propre English clean, clear Spanish limpio Italian pulito, tèrso, lìmpido German sauber, rein.

netàre , vrb: netiare Definition fàere netu, illimpiare Synonyms e antonyms innetare, pulire | ctr. allodrigai, imbrutai Sentences sa mama, netendhe sa persone, a sos ninnos lis dat basos e consizos Etymon itl. nettare Translations French nettoyer English to clean Spanish limpiar Italian pulire German putzen, saubermachen.

nétu , agt Definition chi no portat malesa, muga, brutore, àliga; nau de su fàere, de sa cusciéntzia, chi no tenet pecos, cosas de si pentire, vítzios, fatas malas de si fàere perdonare Synonyms e antonyms lígiu 1, límpidu / onestu | ctr. brutu, cadhóciu, mugosu Idioms csn: èssere n. de pecados = chi no tenet pecados, chentza gàrrigos de cusséntzia; èssere n. de fizos = no tènniri fillus nudha; paris n. = logu aici bonu chi no dhoi at nudha de podi fai arrúiri; triballu n. = chi no dhoi at de s'imbrutai; dinari n. = guadàngiu, dinai de contai e bastat, a billetus, foras totu is ispesas, fintzas guadangiau cun pagu trabballu, sentz'e s'imbrutai; n. chei s'oro = fintzas luxenti de cantu est límpiu, netu meda Sentences su trigu como chi est purgadu e samunadu est netu ◊ sa robba neta cheret prantzada e remonida ◊ sa carrela est neta ca l'apo mundhada 2. fizu nostru est netu de istravíscios e de giogos ◊ sos pecos chi apo no dent èssere medas, ma de su totu, tzertu, no so netu ◊ est mortu chin s'ànima neta de pecas ◊ nos cheret s'ànima neta de culpas e impuridade 3. sos iscontriados trambucant a sole altu in su paris netu ◊ menzus chi serba carchi zoronada chi no a che bogare su dinari netu pro nos fàghere s'ozu ◊ su professore za est triballu netu, no est che a fàghere su pastore o su mastru de muru! Translations French propre, pur English clean Spanish limpio Italian pulito, lìmpido, móndo, scévro, puro German sauber, rein.

nídidu , agt: nítidu Definition chi si biet bene meda, craru craru, límpiu Synonyms e antonyms nidu* 1, nódidu / ciaru Translations French propre English clean and tidy Spanish nítido Italian nìtido German klar, rein.

prugàe, prugài, prugàre , vrb: pulgare, purgai, purgare Definition illimpiare, isceberare e bogare a manu s'àliga, sa malesa de mesu de su laore o de css. àtera incúngia (es. s’olia) o cosa; pigare o giare sa purga; illimpiare de is pecaos; foedhandho de is matas de frutu, lassare orrúere su frutu guastu, difetosu / prugae a pilu piticu = bene meda, a fine a fine, a puntinu Synonyms e antonyms musinare 1 Sentences prugai a manu, in mesa, in su ciriu ◊ dae s'Onnipoténtzia divina no si fuit, donzunu est chiliradu: a un'ala su lozu, sa genina, a s'àter'ala su trigu purgadu (Monzitta)◊ si purgat su trigu, s'orzu, sa fae, s'olia ◊ is féminas, piciochedhas e piciochedhus puru,trabballànt a prugai su minerali 2. po ti prugai comporadí s'olleurrícinu 3. ti dao su cunfortu de sa cunfescione a manera chi, purgadu dae sos pecados, potas intrare in sos chelos 4. sa nughe est prugandho: abbàida canta che ndh'at in terra! Etymon ltn. purgare Translations French émonder, purger English to clean, to weed, tu to give a laxative Spanish mondar, purgar Italian mondare, purgare German reinigen, säubern, läutern.

smanciài , vrb Definition bogare o fàere isparire is màncias, is marcos de brutesa Synonyms e antonyms | ctr. ammaciae, tacai 1 Translations French détacher English to clean Spanish quitar las manchas Italian smacchiare German entflecken.

«« Search again