allúta , nf Definition su allúere (de su fogu, de una lughe o àteru, fintzes de su pentzamentu); dificurtade manna, su si agatare in apretu o arriscu malu Synonyms e antonyms acispada, aframata, alluchetada, allumada, tenta / apretu, arriscu Sentences s'alluta chi at fatu su fogu, za at coitadu a budhire, s'abba! ◊ in tzertos momentos si at coment'e un’alluta de atuamentu (N.Falconi) 2. si ndhe aiat bidu, de allutas, in sa vida sua: a candho at bidu bochindhe zente, a candho s'est agatadu in gherra, a candho che lu fit trazendhe su riu! ◊ si ndhe at bidu, de allutas, Pontetzu: pessa chi l'apo connotu deo a che li colare s'abba fintzas subra! Etymon srd. Translations French flambée English serious danger, burst of flame Spanish llamarada, peligro Italian fiammata, grave perìcolo German Flamme, große Gefahr.

fiamarída , nf: fiammarida, framarida, frammarida Definition fogu tenendho a meda chi faet unu sonu a tzacurradas mescamente candho abbruxat matedu friscu, cun fràmula arta meda; in calecunu logu frammarida dhu narant a su panarighe Synonyms e antonyms cadharida, fracarida, pampada / panarighe Sentences framaridas de fogu mi essint dae pes! ◊ sas framaridas si ndhe intendhiant a bidha, de cantu fit andhendhe su fogu in logu de malesa ◊ bidiaimus sas framaridas a dedie dae tesu: conta tue ca ndhe fit brusiendhe de bene de cosa, cussu fogu!… Etymon ctl. flamarida Translations French flambée, jet de flammes English burst of flame Spanish llamarada Italian fiammata, vampata German Aufflammen.

framiàda , nf Definition pampada de fogu tenendho, fràmula Synonyms e antonyms aframmarjada, cadharida, fiamarida, gliamada, iframiada, pampada Sentences sas framiadas de sa bomba ant brusiadu bidhas e tzitades Translations French flambée English burst of flame Spanish llamarada Italian fiammata German Aufflammen.

ilborrocàre, ilborrochiàre , vrb: isborrocare Definition su essire, su cumenciare de calecuna cosa cun fortza, a s’airada, a meda, betare a terra, isconciare; fintzes foedhare male, a frastimos, pigare a boghes Sentences càglia chi mi sicas! - ilborrocat sa rosa tota fele ◊ isborrocat riendhe a tota gana Etymon srd. Translations French sortir avec violence, jaillir, éclater English to pelt (down), to burst out Spanish irrumpir Italian erómpere, scrosciare German hervorbrechen, rauschen.

isbotoràre , vrb Definition tzucare a nàrrere, foedhare cun arrennegu apustis chi unu at padiu meda Sentences - No mi ndhe faedhedas, mancu! - isbotoreit su malandrinu Translations French éclater English to burst out Spanish echarse, estallar Italian sbottare German ausbrechen.

iscapàe, iscapài , vrb: iscapare, isciapare, scapai Definition lassare, lassare andhare cosa poderada, acapiada o isserrada (fintzes bogare de presone), bogare sa fune a un'animale (nau sèmpere po animales mannos), lassare orrúere; bogare de cabu faendho una faina a s'acabbu de sa giorronada (i. de); nau de su pipiu, cumenciare a camminare a solu; cumenciare, imbucare a fàere, a trebballare (i. a)/ pps. iscapadu, iscapu Synonyms e antonyms ammollai, cèdere, imbrocare, imbucare, irfunare, lassai | ctr. aferrai, aggarrai, muntènnere, prèndhere, sessare, tènnere Idioms csn: i. s'abba = istupare carchi isterzu o bartza prena de abba a manera chi custa che essat: nadu de sas nues, pròere; i. a prànghere, a ríere, a cúrrere = imbucare o comintzare totinduna a prànghere, a ríere, fuire su prantu, su risu, a cúrrere Sentences iscapa cussa cosa, no la muntenzas! ◊ sos massàgios iscapeint sos boes a pàschere ◊ su babbu l'iscapeit a pitzinnu minore in fatu a bàtoro sues ◊ annuadu za est, ma no iscapat abba ◊ apenas su gridadori donat su signali de iscapai, s'ègua nci essit che unu guetu ◊ ant iscapu su presoneri ◊ cussu abarrat fintzas cuíndixi dís cun su murru sentza de iscapai unu fuedhu! ◊ iscàpache s'abba de sa bartza e abba s'iscra! ◊ candho bidiabamus cudha cantandhe noche iscapabat su risu ◊ iscapadhi is canis ca bis comenti si ndi andat, cussu! 2. a it'ora iscapades su sero? ◊ abbàita sos pitzinnos ca m'iscapo a domo de mamma! 3. e it'est, filla tua oi at iscapau língua? no fuedhat mai! ◊ s'àcua de sa pingiara at iscapau su búdhiru 4. isciapant a fughire… cada brincu iscudiant una ruta! ◊ s'iscapas a nàrrere, tue puru za…: ses isazerendhe! ◊ sa mama at iscapau a prànghere timendhe pro su fizu Etymon itl. scappare Translations French lâcher English to burst (out), to let go Spanish soltar Italian mollare, liberare, prorómpere German freilassen, ausbrechen.

iscetàre , vrb Synonyms e antonyms cherpai, isgiarrare Sentences est una rana iscetada ◊ o crebat o iscetat Etymon itl. Translations French crever English to burst Spanish reventar Italian schiattare German platzen.

iscopíe , vrb: iscopire, iscupire, iscupiri, scopie Definition nau de is matas, isparare, bogare cambos noos (nau de su frore, apèrrere) o, nau de una fortza, essire, tènnere isfogu; fuliare salia, ispudare, fàere essire (es. de una bartza, de un'istrégiu tirandhondhe su tupone)/ pps. iscopiu Synonyms e antonyms brionire, brotai, sciogai / gruspiare, gruspire, ispudai / istupare Idioms csn: iscupiresila cun ccn. = pigaisidha cun ccn.; no iscupit cun su cuadhu e iscupit cun sa sedha! = si la leat cun chie no ndhe tenet curpa; iscupire s'imbreaghera = scexiai, isturdire s'imbriaghera; iscupire a prànghere = atacai a pràngiri Sentences s'ógiu de sas piantas fit pienu de abbundhàntzia, pronta a iscopire sa vida novella (A.Casula)◊ sa méndhula in sa bassura iscopit prima a fiore ◊ sa linna in beranu in donzi foza iscopit unu frutu ◊ su chelu fut prontu a iscupire in nie e in fridura 2. si betant a su triballu po che iscupire su chi dhis rósigat a intro de cropus ◊ su benniolu, arrennegadu, si che dh'iscupit cun cudhu chi no ne tenet crupa ◊ cussu si che dh'iscupit cun megus ◊ no ischiat cun chie si che dh'iscupire!◊ at iscupiu s'arrennegu cun cià mullei 3. bai, no ti chescis, bai e no iscupas a celu, chi in faci no ti torrit sa salia! ◊ a fizu meu nodidu proite mi l'as atzotadu, proite mi l'as iscupidu?! 4. po abbae s'ortu iscopiaus su putzu Etymon spn. Translations French jaillir English to burst forth Spanish brotar, escupir Italian erómpere German ausbrechen.

iscrúfulu , nm Definition su iscrufulare Synonyms e antonyms cróchidu Etymon srd. Translations French éclatement d'une bagarre English burst of laughter Spanish estallido de risa Italian scòppio, bòtto di risa German vor Lachen platzen.

rupíre , vrb: orrupire Definition su naschire, su essire de s'erba intzeurrada; su intrare e passare de una parte a s'àtera in logos prenos de linna (cresura, cràchiri, padente cracu); su pesare a pitzu e fàere a pígiu de s'arrescotu in su cadhàrgiu postu in su fogu (vrb. fintzes trns.) Synonyms e antonyms acarpire, irrúpere, irrutiare, punciai, rúpere*, scoitai, tidhire Sentences sa terra, s'erba est rupinne ◊ cust'abba chi at fatu at rupidu su logu ◊ in sos campos aratos su tricu est rupitu carcu e virde ◊ rupitu bi at su locu in sas alas bostras? 2. che rupit fintzas in sas chesuras ispinosas ◊ cue no si bi podet rupire de sa malesa ◊ in su fogu fia rupidu pro bènnere a ti abbratzare! ◊ comente ses rupidu chentza àere alas a sa roca manna? ◊ pensamentosu, chirco de rupire in su mistériu 3. candho su soru comintzat a rupire che cheret bogadu fogu, chi no peset su bullu 4. apo a rupire trampas e minetas Translations French pousser, pénétrer English to surface, to burst forth, to sprout, to penetrate Spanish brotar, penetrar Italian erómpere, affiorare, spuntare dell'èrba, penetrare German auftauchen, hervorsprießen, eindringen.

sédhida, sédhidu , nf, nm: séllida Definition genia de brínchidu, de móvia a cropu / andai a séllidas = a brínchidos, a sedhas, che a su lèpere Synonyms e antonyms bótiu, brinche, brínchidu, brínchili, brincu, sàdhidu, sàltidu, scàviu, sedhu 1, truminada Sentences apenas su gridadori donat cun su tumborru su signali de iscapai, s'ègua donat una sédhida e nci bessit che unu guetu ◊ su cuadhu at donau una sédhida in ària cun is cuatru peis ◊ sa baca s'est pesada a sédhidus pariat chi portàt dimónius Translations French saccade English click, burst Spanish salto, brinco Italian scatto German Ruck.

tzacarrài , vrb: tzacarrare, tzacarriai, tzacurrare, tzancurrare Definition fàere tzocu, tzàcurru coment'e de cosa àrrida o chídrina segandho, isperrandho, matzigandho (nau fintzes própriu po matzigare, istrecare a dentes cosa tostada) Synonyms e antonyms acorriatare, isbombiare, iscochidai, itzacarrai, sacai, tochedhare, trochedhare, tzachedhare, tzachidai, tzocai Idioms csn: tz. is dentis = arrodare de dentes; tz. sa nuxedha cun is dentis = traghedhare, segare sa nantzola a mossu; àxina chi tzacarrat = aghedhosa; tz. is manus = tzocare sas manos Sentences s'intendit sa frúsia de su fogu tzacarrendi ◊ gei at tzacarrau cussu tronu!…◊ mi pongat àxina bella, chi tzacarrit ◊ prima de nci andai at fatu custu tzacarru… ancu dhi tzacarrint is barras! ◊ est tzacurrandhe che procu in àurra! ◊ sas pitzinnas sunt tzacarrandhe chivarzu frissu ◊ femu tzacarrendi cíxiri e nuxedha 2. tzacarru perda de fogu de cantu seu barra forti ◊ su pani dh'apu tzacarrau in tres mússius Etymon srd. Translations French crépiter, éclater English to crackle, to burst, to roar Spanish crepitar, estallar Italian crepitare, scoppiettare, scoppiare, rombare German bersten, knistern.

tzacàrridu , nm: tzacarru, tzàcurru Definition su tzacarrai, sonu o tzàcurru a sa sighia coment'e de cosa àrrida o chídrina segandho, abbruxandho, fintzes traghedhu o tzàcurru de dentes Synonyms e antonyms isbómbiu, isbomborada, trachedhu, trachidada, tzacariu, tzacarrada, tzacarredha 1, tzancurru Sentences si pesànt is trumbutus pariant tzacàrridus de linna frisca passionendu po fogu ◊ a candu intendeus custu tzacarru mannu pariat tronu ◊ s'intendit su tzacàrridu de s'erba chi tenit a pampa ◊ a mimmi mi pigat a tzàcurru de barras Etymon srd. Translations French crépitement, éclatement, fracas English crackling, burst, rumble Spanish crepitación, estallido Italian crepitìo, scòppio, fragóre German Geknister, Bersten, Knall.

tzocài , vrb: tzocare, tzoncare Definition fàere tzàcurru, tzocos, cropos a sonu surdu po si fàere intèndhere; nau cun tzacu, crepare Synonyms e antonyms dumbulare, istochidare, picare 2, sacai, tochedhare, trochedhare, tzacarrai, tzòchere, tzochire / sciopai Sentences bi at linna chi in su fogu tzocat e che búlliat atesu s'iscata alluta ◊ tzocare sa limba, sas manos, sa zanna ◊ tzocat s'istranzu in domo de s'amigu ◊ Michelledhu e sas duas vachianas ant ghetatu unu brincu tzocanne sos pedes ballanne ◊ su pitzinnu est tzoncandhe sas manos, cuntentu! 2. mancari ti ufres e ti tzoches, puru: como su chi est fatu est fatu! ◊ pro carchi borta chi mamma benit a domo ti ufras… tzocadu chi ti agatent! ◊ su fogu brusiaiat su tzilibirche, apustis chi lu faghiat unfrare e tzoncare (E.Pes) Etymon srd. Translations French faire du bruit, éclater English to make a din, to burst, to creak Spanish chasquear, restallar Italian far strèpito, scoppiare, schioccare German Lärm machen, bersten.

«« Search again