abballinàre , vrb Definition fàere a ballinas, a birillas Synonyms e antonyms abbotzichedhare, aculingionai, aggromerare, allomborae, arranedhare, arrombulonai Sentences s'aperigúngia est unu babbautzu chi si abballinat si lu tocant Etymon srd. Translations French faire une boule (de) English to roll into a ball Spanish hacer pelotitas Italian appallottolare German zur Kugel rollen.

abbonài , vrb: abbonare Definition rfl.: pagare un'abbonamentu a manera de arrecire calecuna cosa (es. giornale) o unu servítziu, de àere unu diritu unu borta po sèmpere o unu tanti de tempus; foedhandho de calecunu iscórriu, mescamente po unu dannu fatu, una fura, pagare unu tanti chentza cricare sa giustítzia, fintzes lassare andhare chentza pagare nudha Sentences nos semus abbonados a S'Ischíglia 2. su dannu chi at fatu cun su bestiàmine l'at abbonadu Etymon itl., spn. abbonare Translations French abonner, faire grâce, remettre English to forgive, to abate Spanish subscribir, abonar Italian abbonare, abbuonare German abonnieren, erlassen.

abbotzichedhàre , vrb: abbotzighedhare Definition fàere a ballotas, a bocighedhas Synonyms e antonyms abballinare, ammalfudhare, ammoroculare, ammorotzulare, ammurudhare, apadhotulare, arranedhare Etymon srd. Translations French faire des boules English to roll into a ball Spanish hacer pelotitas Italian appallottolare German zur Kugel ballen.

abbovài, abbovàre , vrb Definition fàere bovu, pigare po bovu a unu; meravigliare, lassare ispantasiaos, fintzes foedhare a s'afaiu chentza cabu e ne coa Synonyms e antonyms abbuvonare, coglionai, coluvronare, imbovai, imbusterai, improsae, ingannai, piocai, scafai, trampai / transire, trassicare Sentences furriotos cun arte, bellos pro abbovare zente menga! ◊ custa fémina dh'abbovant cun cosa fata ◊ de candu ti ses abbitendi cun cussus ti ses abbovau ◊ si bides cussa pianta ti ndhe abbovas! 2. Deus criesit logos e cosas pretziadas tantu chi ndhe abbovant su nostru pensamentu! (P.Serra)◊ deo ne seo abbarradu abbovadu Etymon srd. Translations French faire l'idiot, prendre pour un idiot English to mock Spanish abobar Italian prèndere per scémo German taüschen, verdummen, erstaunen.

abbrentosicàre , vrb Definition papare a meda, fàere una papada manna, fàere sa bente che a unu brentósicu; arribbiri, prènnere sa bentre Synonyms e antonyms abbentrare, abberchedhare, abbidhiai, abbrentusinare, abbudagare, abbuselcare, abbuzare, afraschedhare, atatamacare, imbrentai, sgagliubbai 2. so colau a butecaria a pedire purgativos pro su cabadhu, ca s'est abbrentosicau Etymon srd. Translations French faire un plat English to gut Spanish atiborrarse, tragar Italian spanciare German sich vollessen.

abbrèschere , vrb: arbesce, arbèscere, arbèschede, abrèschere, arbesci, albèschere, arbèschere, arbèssere, alvèschere, arvèschere, arvèssere, avèschere 1, avrèschere, avrèssere Definition cumenciare a fàere lughe, a fàere die; naschire de ccn. cosa / arveschendhe a… = intro de note ma a parte de pudhiles de sa die noa Synonyms e antonyms albeschire, alburiai, grinare, illuchèschere, illughintinare, intrabatzinare, ispalèschere, ispanescare, ispanigai, obbrèsciri / nàschere | ctr. iscorigai, murinai Sentences dai s'alvèschere a serentina istaiat filendhe ◊ est avreschendhe die ◊ chi cras ti avescat cudha die santa! ◊ a su cringone li arvesset die mala! ◊ semus arribbaos a campu sena arbèschere ◊ sa pubidha trabballat che un'ómini dae candho arbescet a candho iscurigat 2. prego pro chi avescat ateruna vida a fizos mios Etymon ltn. albescere Translations French faire jour English to dawn Spanish amanecer Italian albeggiare German tagen, grauen.

abbruscàre , vrb: abbruschiai, abbruschinai, abbuscai, bruscae Definition còere in sa braxa, in sa fràmula, coment’e lassandho abbruxare unu pagu, si est cosa de papare, o abbruxandhodha deunudotu si est cosa de fuliare Synonyms e antonyms abbrugiai, abbruschillai, aframuscai, ulciare / aflachilai, aframatzare, allampiai 1, summuscrare Sentences tui, terra salia chi pesas pudhecus sena de frenu, ti abbrúschiant sa pedhi e no fuedhas? ◊ su procu si depit abbruschiai po ndi dhi arrasigai is tzudhas ◊ is ponidoris de fogu ant abbuscau sa Sardigna una meca de annus (G.Desogus)◊ ti ses totu abbruschinau cun cussa braxa! Etymon itl. Translations French faire griller English to toast Spanish tostar Italian abbrustolire German rösten.

achipíre, achipíri , vrb Definition fàere meda in pag'ora; fàere a ora, a tempus Synonyms e antonyms achivire, aciviri, acodie Idioms csn: a. bisonzu = resèssere a fàghere; a. a su dovere = atèndhere a su dovere, fai unu doveri Sentences chie est lestru e cabosu achipit in su tribàgliu ◊ a cosire a màchina s'achipit prus chi no a manu ◊ pro achipire faghide cun ambas manos! ◊ tocat de achipire si cherimus cumprire su tribàgliu! ◊ triballu inzotosu no si ndhe achipit ◊ si s'achipit de coro su dovere che passat su tempus prus serenu 2. chi ia achípiu a su pulma no ndhe fui torrau a pei ◊ su tempus est lestru e deo no poto achipire: lu giuto a tretu e mi at bell'e sighidu (N.Pianu)◊ oe no dh'achípio a fàere custa faina: che dh'acabbo cras ◊ candu est meda, in logu de asfaltu s'àcua no benit achipia Etymon itl. accivire Translations French faire vite, travailler efficacement English to get through a big piece of work, to work with efficacy Spanish despachar Italian sbrigare mólto lavóro in pòco tèmpo, lavorare con efficàcia German leisten, schaffen.

acinnài 1, acinnàre , vrb: atzinnare, tzinnare Definition fàere a acinnos, cun is ogos o fintzes cun sa manu o sa conca, po bòllere nàrrere o fàere a cumprèndhere calecuna cosa; fintzes fàere una móvia coment'e po bòllere fàere calecuna cosa, o cumenciare a foedhare Synonyms e antonyms ammiare, atzinnire / schichiai Sentences mi at acinnau cun is manus a benni 2. babbu mi at acinnau una sparuara ◊ pentza ca su saludu mi dh'at feti acinnau! ◊ ndi dh'apu acinnau dèu de sa cosa chi m'iast nau tui Etymon itl. Translations French faire signe English to make signs Spanish hacer señas Italian accennare, far cénni German winken.

addoàe , vrb: addoai 1, addoare, adduai 1, doare Definition fàere sa doa, mescamente ororu de is làcanas, segare de su chi dhue creschet e innetiare a manera chi unu fogu fuiu no agatet cosa de abbruxare Synonyms e antonyms dogare Sentences su fogu unu tempus dhu poniant isceti me is nebronis ma dh'addoànt po no nci essí foras ◊ cun butios de sàmbene bos l'amos addoadu, su fogu! ◊ si addoat a fogu, a marra, a fraci e cumenti benit a bèni Etymon srd. Translations French faire des bandes anti-incendie English to make anti-fire strips Spanish hacer cortafuegos Italian fare le fasce antincèndio German Brandschutzstreifen roden.

addotorài, addotoràre , vrb Definition giare o pigare sa làurea, fàere a dutore, laureau; nau a disprétziu de unu, giare a bíere chi ischit totu issu, su si crèdere ischípiu meda Translations French décerner un diplôme, obtenir son diplôme, faire le pédant English to graduate, to air one’knowledge Spanish licenciarse, titularse, maestrear, presumir de docto Italian addottorarsi, fare il saccènte German doktorieren, den Besserwisser spielen.

afedài, afedàre , vrb: fedare* Definition fàere fedu, fígios; pesare animales a séberu; foedhandho de animales, fintzes betare su fedu (angiones, crabitos) a súere a is mamas Synonyms e antonyms afigiare, agnare, fizolare / arratzare / achisciare Sentences custa mallora gei afedat: est fintzas acanta de angiai! ◊ si mullint is pegus chi ant afedau 2. semus afedendhe sa robba Scientific Terminology vda Translations French mettre bas, faire ses petits (animaux) English to litter Spanish parir Italian figliare German Junge werfen.

aggradheràre , vrb Definition fàere a gràdhera, a bocitedhas Synonyms e antonyms abballinare Sentences est fachendhe sucu ma sa símula no bi aggràdherat Etymon srd. Translations French faire une boule, bouler English to roll into a ball Spanish hacer pelotitas Italian appallottolare German zur Kugel rollen, mögen.

aggrasciàre, aggrassiàre , vrb: aggratziai, aggratziare, grassiare Definition fàere sa gràtzia, giare un'iscontu de pena a unu cundennau lassandhodhu andhare innanti; fintzes torrare gràtzias / aggrassiàresi = agiustaisí, fai dognunu su torracontu cosa sua Synonyms e antonyms annistiare, pedronai / ringratziai Sentences l'ant arrestadu, cundennadu e apustis aggratziadu puru ◊ "Si totu su chi nades est beru, cras aggràscio a totus!" nesit su re a sos presoneris Etymon srd. Translations French accorder ou faire grâce, gracier English to pardon Spanish indultar, conceder la gracia Italian graziare German begnadigen.

aggrinzàre , vrb Definition fàere sa bia de conca, petenandho is pilos Translations French faire la raie English to part (hair) Spanish hacer la raya del pelo Italian fare la scriminatura German scheiteln.

aggrogotài , vrb Definition fàere una genia de moida chi faent is gatos asseliaos, ma fintzes sorrogare Synonyms e antonyms arrasai, frisciare 1, grunnire, igrisai, raulare, runidare Sentences su macitu est aggrogotendi 2. unu margiani fut aggrogotendu Scientific Terminology bga Etymon srd. Translations French ronronner, faire ronron English to purr Spanish ronronear Italian fare le fusa German schnurren.

aggromàre , vrb: aggrumai, aggrumare, aggrummai, aggrummare Definition fàere a crosta, a grumma, a cagiau, pònnere sa crosta; si narat fintzes de arregòllere, pònnere totu impare cosa chi si arregollet, si narat de is abes chi si faent a lómboru o a rumbuloni fora de su casidhu innanti de iscussurare; in cobertantza, sentire arrennegu / turra de aggrumai = istampada, pertunta pro ndhe collire ispruma dae su brou coghindhe peta Synonyms e antonyms acrostanare, aggrostare, aradhare, ingrumai / abbeladinare, alleae, apiatare, cagiare / aggromerare, aggromeredhare, allomborae, arrombulonai, arromulare / assurtire / afelonare, aggromorare, infelai, renignai 2. sos frades de coro a su persighidu de sa disaura, candho est torradu, li ant aggrumadu una bama ◊ su ciuliru de fai farra lassat passai sa farra prus bianca e assodhit (aggrumat) in mesu sa farra prus oscura ◊ is cuadhos aggrumados ibertant s'isparu po partire ◊ sa gente si est aggrumada totu a inghíriu abbaidandho Etymon srd. Translations French faire grumeler, incruster English to clot, to encrust Spanish formar grumos, encostrar Italian raggrumare, incrostare German gerinnen lassen, sich verkrusten.

agiorràre , vrb rfl: azorrare Definition pigare matana, múngia, po calecuna cosa o chistione, su si dha pònnere a coro Synonyms e antonyms agiorridare, aporare Sentences tantu de su piantu no ti azorres! Etymon srd. Translations French s'affliger, se faire du souci English to grieve Spanish afligirse Italian afflìggersi, angustiarsi German sich betrüben.

agnàre , vrb: angiai, angiari 1, antzare, anzare Definition su fàere is fígios, nau de is animales: solu unu pagu a brulla o a befa si narat de sa fémina / anzare a croba = fàere duos fedos Synonyms e antonyms afedai Sentences sas berbeghes in custos meses de santandria e nadale sunt anzendhe ◊ inuve est su pudhéricu chi at antzatu s'ebba? ◊ tenit duas brebeis acanta de angiai 2. is marxanis apostant is angionedhus apena angiaus Etymon ltn. *agniare Translations French mettre bas, faire ses petits, agneler English to litter Spanish parir Italian figliare German Junge werfen.

alabansàre , vrb: alabantzai, alabantzare, allabantzai Definition giare alabantzas Synonyms e antonyms abantai, abballansare, alabai, lavantzai, laudai | ctr. innoriare Sentences bollu alabantzai is isposus ◊ dhu depu allabantzai: si fait amigu cun totus! ◊ innòi nemus si podit atriví a castigai o allabantzai a nemus Etymon srd. Translations French faire l'éloge, exalter English to commend Spanish encomiar, alabar Italian encomiare German belobigen.

«« Search again