giòssa, giòsso, giòssu , avb, nm: zosso Definition su logu in bàsciu / biajosso, avb. = in bàsciu, in zosso Synonyms e antonyms agiossu, bàsciu, imbàsciu, ingiosso 2. a s'intrada de sa domo issoro bi fit su giosso Surnames and Proverbs smb: (De)iosso, (De)iossos, (De)josso Etymon ltn. deorsum Translations French bas, en bas English down Spanish abajo Italian giù German belästigen, unten (stato), herunter (avvicinamento), hinunter (allontanamento).

ilfaltàdu, ilfartàdu , agt: infaltadu, infartadu, irfartadu, isfaltadu, isfartadu Definition nau de unu, chi po comente foedhat o càstiat ananti de gente (coment’e provandho bregúngia) si biet chi si connoschet in crupa, in farta, si ndhe agatat male ca si connoschet de àere fatu calecuna cosa chi no andhat bene Synonyms e antonyms afaltadu, faltosu, ifastadu, frajau / cdh. infaltatu Sentences sos birgonzosos puru fint abbaidendhe sas pitzocas, mancari isfaltados ◊ l'aciapesi isfartada: li do una mirada si fit sintzera pro fàghere sa proa ◊ fut faedhendhe male de isse e comente si l'at bidu indainanti est abbarradu isfaltadu ◊ bessias a chircare ispiga, isfaltada timendhe sos meres ◊ no ischis mancu ite nàrrere ca ses isfartadu ◊ sos mannos fint isfartados ca aiant postu su minore in perígulu ◊ a s'ómine isfartadu sutzedit su chi timet 2. sa pitzinna turpa connoschiat totu, ma foras dae s'ambiente sou si agatait ilfaltada (Z.A.Cappai) Etymon srd. Translations French fautif, qui se sent en faute English to feel at fault or guilty about something Spanish que se siente culpable Italian che si sente in difètto, in cólpa German wer sich schuldig fühlt.

imbàsciu , avb Definition in bàsciu Synonyms e antonyms bàsciu, giosso Sentences fit abbaidendhe a imbàsciu dendhe sa manu a sos chi deviant pigare Translations French bas, en bas English down Spanish abajo Italian giù German unten.

immesài, immesàre, immesàri , vrb: irmesae, irmesare, ismesare, smesai Definition bogare, torrare o fàere a metade sa cosa, ispartzire o segare in duas metades, a lados Synonyms e antonyms ammesai 1, ismesujare | ctr. addopiae Sentences sa maladia cada annu l'irmesabat sas crapas ◊ s'ispagnola est sa pesta chi at irmesau medas famíllias Etymon srd. Translations French partager en deux English to halve Spanish demediar Italian dimezzare German halbieren.

impostadúra , nf Definition su impostare; su pònnere cosa de una manera o in calecunu logu o tretu coment'e aprontandho o cumenciandho una faina, unu trebballu; su si pònnere o istare in sa posta, in calecunu logu coment'e ibertandho e iscocandho po pòdere essire e giare a pitzu a ccn. o a calecuna cosa de un'improntu, a s'ingrundha Synonyms e antonyms impostamentu 3. su zòvanu fit gai àbbile chi resessiat a tènnere sos murones a impostadura, a manos Etymon srd. Translations French organisation, mise en train, guet English statement, ambush Spanish planteamiento, acecho Italian impostazióne, appostaménto German Anlegen, Hinterhalt.

imprendài , vrb: imprendhare, imprennare Definition giare in prendha, impromítere o giare calecuna cosa po ndhe garantire o assegurare calecun'àtera Synonyms e antonyms impegnai Sentences no as a crere chi m'imprendho sa domo pro comporare bestires bellos a tie?! ◊ aia chérfidu imprendhare a sos versos sas boghes piús beras atogadas in sa zente (C.Puddu)◊ deo ti apo imprendhadu su coro Etymon ctl. emprendar Translations French donner en gage English to pawn (stg.) Spanish dejar en prenda Italian dare in pégno, ipotecare German etw. jdm. als Pfand geben.

impurdedhíu , pps, agt Definition de impurdedhiri; chi est in calore, in more Synonyms e antonyms assu 1, insuau, intzinnidu, suadu, suguzadu / focosu Translations French qui est en rut English full of sexual excitement Spanish en celo Italian foióso German geil.

in , prep Definition prep. chi s'impreat po giare a cumprèndhere su istare, su abbarrare e a dónnia modu s'idea de logu o de tempus: cun su vrb. essire fintzes po movimentu (es. essíreche in machines, in coranta mois, che so essidu in Macumere); cun partes de su corpus, chentza artículu: in conca, in trugu, in buca, in petorras (a sing. cun s'art. puru), in brente, in bratzos (a sing. cun s'art. puru), in manos (e in manu, in sa manu, in sas manos), in pes (a sing. cun s'art., sinono bolet nàrrere àteru); coment'e prefissu si che aunit cun medas foedhos, e a bortas (pagas, ca no est manígiu própiu de sa limba sarda) fintzes cun significau de nega (no: intzivile, incoberàbbili Idioms csn: avb. de manera: fàghere una cosa in fadhina = irballendhe; nàrrere una cosa in suspu, èssere in pessos, fàghere in presse (impresse), fàghere in pessare, fàghere in lestresa, lassare in pasu; èssere in frenugu, in sas berbeghes, in su bestiàmine, in s'olia, in mura, in linna, in su dutore = èssere chirchendhe frenugu, pastorighendhe berbeghes, bestiàmine, collindhe olia, mura, faghindhe linna, in ambulatóriu pro faedhare su dutore; èssiri in camisa, in mudandas, in cracionis = zúghere bestidu (chentza zúghere àteru subra) sa camisa, sas mudandhas, sos pantalones; èssere o no èssere in dare = tènniri ganas, no tènniri ganas de fuedhai, de arrespúndiri; èssere in abba, in fritu, in caentu = (nau de su tempus), èssiri sempri pruendi, èssiri fendi frius, fendi callenti; zúghere su cherbedhu in abba = guastu, ammachiau; in domíniga, in lunis, in martis e gai = in die de domíniga e gai; èssere in sos… agt. numeràriu + annos = faghindhe sos… + agt. numeràriu + annos, faghindhe sos annos de lòmpere; leare, dare, ispèndhere unu valore in + nm. = pònnere a, iscambiare cun + nm. Sentences in sa mente mia est abbarranno una santa e cara visione de tiatia ◊ funt totu s'ora sétzius in pratza ◊ inoghe semus in Bonorba ◊ fradi miu bivit in Bidhexidru ◊ che zuto brutura in s'ogru ◊ in sa dí de oi ◊ si sunt cojados in sàpadu ◊ est cun is manus in cruxi ◊ su trigu in làmpadas comintzat a incherare ◊ in s'ierru fait frius ◊ in tota die no at fatu nudha ◊ manighendhe mi che intrat sa peta in dentes ◊ mi pongu in su soli ca tengu frius ◊ mi setzo in s'umbra ◊ poneus sa pingiada in su fogu ◊ frade tou est in sos vint'annos 2. candu fuedhat, cussu nci essit in cincuanta mois! ◊ che so pigadu in montes ◊ sos Americanos che sunt pigados in sa Luna ◊ no ti che intrat s'iscuru in buca ◊ est torradu in segus ◊ si at betadu s'issallu in conca ◊ ch'est essidu in Núoro 3. làssami sa conca in pasu! ◊ no li faedhes ca no est in dare, oe! ◊ oe est in muta bona ◊ múndhache s'arga, ca a su cola cola che la leamus in pes! ◊ so in comporare: a fura no ndhe leo! ◊ totu su chi teniat si l'at ispesu in diverteras ◊ bae: a ti lu dare in pische, custu! ◊ su triballu lu cherzo pagadu in dinari, no in cosa! Etymon ltn. in Translations French en, dans, à English in, at, to Spanish en Italian in German in.

incalchetàre , vrb: incaschetare Definition incasciare o pònnere un’idea firma in conca, fintzes chentza de motivu Synonyms e antonyms incasciae Sentences si che l'at incaschetadu, como, ca depet fàghere gai, e no lu fúrrias prus dae s'idea sua! Translations French se mettre en tête English to be fixed Spanish obstinarse Italian fissarsi, inculcare German eine fixe Idee haben.

incarreraméntu , nm Definition su incarrerare o cumenciare fintzes una faina, una chistione Synonyms e antonyms comintzu, incamminamentu Etymon srd. Translations French mise en train, orientation English start Spanish arranque, guía Italian avviaménto, indirizzo German Anbahnung.

inchighiridhàre , vrb Definition artzare sa boghe, arteriare foedhandho Synonyms e antonyms achibberare, achighiristai, altivai, incaboniscai, inchibberare, inchighiristai Sentences s'inchighiridhat chi paret unu pudhitu gherriscu Etymon srd. Translations French se mettre en colère English to get enraged Spanish enfurecerse Italian infuriarsi German wütend werden.

inchijinàre , vrb: inchisinare, incinisae, incinisai, incinixai Definition betare chinisu, imbrutare de chinisu; abbruxare totu, fàere a chinisu Synonyms e antonyms abbrugiai, afocazare, achighinare, infogai | ctr. ischinisare Sentences cóntigas sunt chirchendhe a semenare lua e fogu e inchisinare onzi fera, onzi pianta, onzi pessone (G.A.Salis)◊ sunt allumendhe e inchisinendhe su logu ◊ innòi est su logu aundi arróliat e bacanat su crou e su fogu incinixat! Etymon srd. Translations French réduire en cendres English to reduce to ashes Spanish encenizar Italian incenerare, incenerire German mit Asche bedecken, einäschern.

inchinisàdu , pps, agt: inchisinau, inchixinatu Definition de inchinisare; totu brutu de chinisu, fatu a chinisu Synonyms e antonyms cinisosu 2. lampant fogos in calchi rutu muru de sa citade totu inchinisada (S.Lay Deidda) Translations French qui est réduit en cendres English reduced to ashes Spanish quemado, encenizado Italian incenerito German mit Asche bedeckt, eingeäschert.

incolvàre , vrb Definition ingurtire che crobos, papare a s'airada, a tropu Synonyms e antonyms imbuculare, istruntzonare, tzèrghere Etymon srd. Translations French manger à en crever English to swallow, to eat to bursting point Spanish tragar, engullir, atracarse Italian inghiottire, mangiare a crepapèlle German hinunterschlucken.

incuàdas , avb Definition si narat sèmpere coment'e avb. in su sensu de logu e de tempus passau: andai, torrai i. = torrare a culissegus, torrare insegus (in su logu e in su tempus) Synonyms e antonyms culinsecus, palipissegus / acoacò, addaesegus, aissegus, daesecus, insegus | ctr. addaenanti Sentences su bentu ndi torrat su sonu incuadas ◊ mi parit chi seus torraus incuadas de trint'annus ◊ fortzis ti at fatu mali su èssi torrau incuadas cun su pentzamentu! ◊ cussa est un'afrenta chi si fait torrai incuadas de séculus ◊ eis isbagliau caminu: torrai incuadas e pigai cuss'atru morixedhu! Etymon srd. Translations French en arrière English back Spanish atrás Italian indiètro German zurück.

infelài , vrb Definition pigare o giare fele, arrennegu meda, tzacu Synonyms e antonyms abbetiae, acroconai, afelonare, airai, arrabbiai, arragiolire, arrannegai, imbirdinare, inchietae, infelonae, infelonire, inferronai, renignai | ctr. allegrare, prexai Sentences seis narendindi, de tontesas, po mi acabbai de infelai, oi!…◊ a chini no faint infelai, pigadas a mandronia!… ◊ infelendi po is fillus seu, ca funt dimónius! Etymon srd. Translations French se mettre en colère English to get angry Spanish irritarse, enfadarse Italian adirarsi German sich ärgern.

infuteràre , vrb Definition pigare afuta, tzacu, arrennegare meda Synonyms e antonyms acroconai, afutare, airai, aorcare, arrabbiai, arragiolire, arrannegai, inchietae, inchimerai, infelai Etymon srd. Translations French se mettre en colère English to flare up Spanish enfurecerse Italian infuriarsi German wütend werden.

ingiabbulàre , vrb Definition fichire o pònnere aintru, in galera Synonyms e antonyms imprasonai, ingalerare, ingribbiai | ctr. bocare Sentences ingiabbulare a unu in presone Translations French fourrer qqn. en prison English to send to prison Spanish apresar Italian ficcare in galèra German ins Gefängnis werfen.

inségus , avb, prep: issecus, issegus Definition parte, logu apalas de comente si càstiat chentza si furriare; nau de tempus, innanti (passau) e fintzes ainnanti (benidore) Synonyms e antonyms acoacò, addaesegus, aissegus, daesecus, incuadas | ctr. ananti Idioms csn: sa die insegus = sa die ifatu, sa chi depit bènniri; dae como issegus = de immoi a innantis; torrare in issegus = torrai acò Sentences dai s'asciuconu at iscutu unu brincu a issegus ◊ no balet chi pentida ti boltes a insegus! ◊ pro cantu eo cun tegus aimus fin'a como arrejonadu, mi so già meledadu: torramindhe sas líteras insegus! (Grolle) 2. in iscola nos poniant fichidos a insegus de sa lavagna Etymon srd. Translations French en arrière English back Spanish atrás Italian indiètro German zurück.

intère , nm, prep: interi, ínteri, interis, íntiri, intiris, iteris Definition s'ora, su tempus tra duos momentos, tra duos oràrios diferentes: tra, in mesu de… / inter'e mesu de… = in mesu de…, intremesu Synonyms e antonyms assunteris, impeltantu, interinti, intertantu, paristantu, pestantu, sughestantu, tramente, trassintru, trastempus / inter, tra Sentences lu devias nàrrere in s'intere ◊ in s'interis seus andaus a biri calincun'àtera cosa, po no abarrai abetendi ◊ in s'interis, su fàmini dhi pigàt a iscrafíngiu, poita fiant giai passadas binti cuatru oras sentza tastai nudha ◊ in s'interi chi fit andhendhe a crésia 2. interis is tessíngius e is arricamus tessiat is sonnus puru 3. apo apubadu un'iscritura antiga e àteros signales inter'e mesu de molas e cubas Etymon ltn. interim Translations French en attendant, pendant que English while, interim Spanish mientras tanto Italian frattèmpo, méntre, interim German inzwischen, Interim.

«« Search again