Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

amalgúra , nf: amargura, malgura Definition su sabore marigosu de totu su chi acontesset a unu de male, de dannu, de su chi dhi andhat in contràriu, su dispraxere chi sentit Synonyms e antonyms amaresa, amargori, dispiachere, rancura, tragu / maricosore | ctr. prégiu, cuntentesa Sentences tue invitas a olvidare s'amargura de sa vida ◊ si no giompo a sos primos onores no mi ndhe pigo annuzu e ne amargura! ◊ sos desizos sunt boltados in fastizos, tribbulia e amargura (G.Contieri) Etymon spn. Translations French amertume, chagrin English bitterness, affliction Spanish amargura Italian amarézza, afflizióne German Betrübnis.

cóghinu , nm Definition dispraxere serrau chi faet andhandho e creschendho Etymon srd. Translations French grand chagrin, grosse peine English inexplicable increasing sorrow of the soul Spanish pesar Italian dispiacére inspiegàbile che va in crescendo German unerklärbarer wachsender Gram.

dispiachère , nm: dispiaghere, displaxeri, dispragere, disprageri, disprasere, dispraxere, dispraxeri, disprexere, disprexeri Definition genia de sufrimentu de s'ànimu po calecuna cosa de malu, de dannu, o chi no est andhada o no andhat comente si bolet, o a géniu / dispiaghere serradu = chi no s'iscít bèni mancu poita Synonyms e antonyms afannu, agiu, apensamentu, tristesa | ctr. piachere Sentences disprexeri est candu unu ndi arruit de campanibi! ◊ pariat chi iat pérdiu su sentidu, po su disprexeri de èssi pérdiu unu fillu ◊ sunt tuos totu sos dispiagheres candho caminas contra a sa rejone ◊ su disprasere fiat mannu e mannu su pistighíngiu ◊ a babbu no dhi bògio nàrrede nudha po no dhi giare dispraxere Translations French chagrin English regret Spanish pesar Italian dispiacére German Leid.

dolentía , nf: dolintia Definition genia de dispraxere chi si sentit po un'àteru / àere dolentia = tènnere dolu Synonyms e antonyms dabori, dispiachere, dolénsia, dolu, làstima Sentences dendhe ti sunt sa morte sentza ispada, mancu sos tuos ndhe ant dolentia ◊ pro peus disastru e dolentia a mama no bidesi ◊ mísera e pòvera in pannos chi ndhe càusat dolentia ◊ a su mancare tuo, Elena mia, mi est mancada sa lughe e prus no miro che umbra acant'a mimmi e dolentia Etymon srd. Translations French chagrin English grief Spanish pena, pesar Italian dispiacére, dolóre, péna German Leid.

indisichíre, indisighíre , vrb: intisichire Definition bènnere a malu puntu de is dispraxeres, de s'afrigimentu, agiummai coment'e consumare o ispaciare de sa tisichesa Synonyms e antonyms decaire, derrúere, disigare, ilmarrire, indisicare Sentences si est indisighidu pro sa ruina de sa famíllia Etymon itl. intisichire Translations French se consumer de chagrin, dépérir English to pine away Spanish consumirse Italian consumarsi dal dolóre, deperire German sich verzehren.

intristadúra , nf Definition su s'intristare, prus che àteru nau de sa manera Sentences sa piciochedha totinduna fait a intristadura e nc'incrubat sa conca… (I.Pillosu) Etymon srd. Translations French chagrin, tristesse English saddening Spanish entristecimiento, aflicción Italian rattristaménto German Betrübnis.

pèna , nf Definition css. sufrimentu chi no siat pigau a bonugoro, po male chi ndhe benit chentza dhu bòllere, fintzes pentzamentu, dispraxere; su pl., is dolores de s'illieróngiu e fintzes dolores a bentre po maladia; su chi si betat a pagare o iscontare a cundenna po dannu o male chi unu at fatu Synonyms e antonyms dolorias, pispinidura / cundenna | ctr. conciolu, cuntentesa, gosa, prégiu Idioms csn: bènnere sas penas = comintzare sos dolores de s'illieronzu; èssiri in penas de fogu = sufrindhe meda, de no ndhe pòdere istare; pònnere sa p. = betare su de pagare, a cundenna; pagare, smarigai sa p. = iscontare sa cundenna, dare su chi ant betadu a pagare pro su dannu fatu; addulchire sas penas = allebiai su sunfrimentu, su disprexeri Sentences no ti lees pena pensendhe a mie! ◊ candho ti lasso, su coro intendho in pena ◊ bois chi bidides sos males nostros, abbrandhade sa pena! ◊ dia chèrrere su consolu chi apàsigat sa pena ◊ mi picant a dischíssiu sas penas de s'amore ◊ fui in penas de fogu: mairu miu s'intendiat mali e guidendi circhendi su dotori! 3. cun pena de sa vida, custu lu depes fàghere! ◊ pensa a sos innotzentes chi sufrint penas! ◊ santa Nostasia a manu sua s'at giau sa pena ◊ li at postu pena de sa vida si no ndhe batiat sa prus bella Etymon ltn. poena Translations French peine, chagrin English pain, punishment Spanish pena Italian péna German Leid, Sorge, Strafe.

regiràre , vrb: rezilare, rezirare Definition essire de tinu, ammachiare po ccn. cosa o calecunu (pruschetotu po amore): giogare, tocare su crebedhu Synonyms e antonyms dessessire, ilgirare, irbariare, iscansae, issentire, vogliare Sentences est bella chi ndhe faghet regirare! ◊ pro me regiras e peleas, ma ses perdendhe tempus debbadas! ◊ mi ndhe so rezirendhe, so fora de tinu ◊ in coro intendho unu turmentu chi mi fachet sa mente rezilare ◊ faghiat rezirare su chervedhu, de cantu fit bella Translations French avoir un chagrin d'amour English to suffer agonies Spanish desvivirse, morirse Italian spasimare German schmachten.

regíru , nm: reziru Definition su regirare, genia de ammàchiu, de dispraxere mannu, de pentzamentu chi no lassat asséliu po ccn. cosa chi si disígiat o chi no est andhada bene (pruschetotu in chistiones de amore) Synonyms e antonyms dellíriu, dischíssiu / cdh. riciru Sentences a fortza de preguntas, prenetas e regiros so reséssidu a bídere ue fint ◊ pupa, candho naras "Mamma!" pones a mamma in regiros! (G.Raga)◊ cun totu no mi atrivo, bell'e chi vivo cun tantu regiru ◊ tue ses cudha chi at postu in regiros a mie! Etymon srd. Translations French chagrin d'amour English pang Spanish cuita, pena Italian spàsimo German Qual.

secacòro , nm Definition dannu e dispraxere mannu, de segare su coro Synonyms e antonyms desacatu, digràtzia, istràssia, sciacu / crebacoro Sentences a intèndhere custu secacoro si est assustrada e at nau chi candho càpitant custos dannos bi at petzi de isetare sa morte ◊ candho at bidu cussu secacoro che li sunt issias duas lacrimitas ◊ biendhe cussu secacoro in domo sua, si fit arressu in su lumenarju e sa muzere est iscapada a prànghere a curriolu Etymon srd. Translations French déchirement, chagrin English torment Spanish tortura, tormento Italian stràzio German Qual.

tràga , nf, nm: tragu Definition dispraxere mannu Synonyms e antonyms amalgura, amargori / cadha Sentences dae su càlighe de su mudímine chi ndhe birat disisperu li conto làgrimas de tragos cundhidos cun fele (L.Brozzu)◊ sufrit finas a morte dies de tragu e de dolu ◊ olvida sos tragos de sa malasorte! ◊ ahi, mi das tragos: mi acusas chi ti apo s'amore afaltzadu! ◊ li do tragos e malu passare ◊ pro tenner fizos medas, mezus pagos: ma mezus nudha, pro no tenner tragos! (Moretti)◊ proesit tragu mannu ca fit vint'annos chi no lu bidiat 2. aite a li ammentare cussas cosas chi piús de tragas de fele no li podent dare? Etymon spn. trago Translations French amertume, chagrin English sadness Spanish amargura Italian amarézza, dispiacére German Traurigkeit, Bedauern.